Marx's letter to his daughter - Thư Mác gởi con gái

Marx's letter to his daughter - Thư Mác gởi con gái

I made another translation of this famous letter since I found something in question in the currently available online version. If you have any more information related to this letter, please share it with me. Thanks in addvance.
Tôi dịch lại bức thư này từ bản tiếng Anh, vì bản tiếng Việt đang lưu hành có nhiều chỗ không ổn. Bạn nào có tư liệu tốt hơn xin chia sẻ. Cám ơn nhiều.

I keep the old Vietnamese version at the end of this post.
Tôi giữ lại bản Tiếng Việt cũ dưới đây.

nguyenquangy@gmail.com

Dear my daughter, I haven’t written to you until you finished arrangement your new living place in the hostel. Because I want you to read the letter when you live far from home, it is the time when you direct whole your soul to family - warmest place.	Con yêu của ba! Ba chờ con vào trường sắp xếp nơi ăn chốn ở yên ổn nơi ký túc rồi mới viết thư cho con. Sở dĩ như vậy là ba muốn con đọc nó lúc xa nhà, đấy là lúc con hướng cả hồn mình về với gia đình - nơi yên ấm nhất.
I want you read the letter with a fond remembrance. I take advantage of the fond remembrance to open your soul. I dare say you’ll be shy when you read the letter because you feel I’m older the words. Let me write freely because I want to tell you something very important, what is far different from informal daily jokes. I should have let your mother tell you what I’m about to say. But the letter contains men’s view on women. About this, I think, I’m better than your mother.	Ba muốn con đọc thư ba với một chút hồi ức thú vị, ba lợi dụng chút hồi ức thú vị ấy để mở cửa tâm hồn con. Ba chắc là con sẽ ngượng khi đọc lá thư này, vì con thấy ba dùng những lời lẽ già giặn hơn với con. Ba muốn viết thoải mái cho con vì ba muốn nói với con những điều quan trọng, khác với những bông đùa thân mật hàng ngày. Đáng lẽ ba nên nhường cho mẹ nói những điều mà ba sắp nói, nhưng nội dung thư chứa đựng cái nhìn của phái nam đối với phái nữ. Điều này, ba chắc, ba rành hơn mẹ con.
You are 20 years old already. You are neither a child nor an adult. I want to tell you what every father wants to tell his daughter before she becomes a real adult. At age of 20, you should hear more or less facts I have never talked to you. You can hear the facts from a certain novel which is poetic or even romantic… But I better tell you what a father is sure to say.	Con đã hơn hai mươi tuổi rồi, con biết là con không phải còn là con bé nhưng chưa hẳn đã là người lớn. Ba muốn nói với những gì mà mỗi người cha muốn nói với con gái mình trước khi nó là người lớn thực sự. Ở tuổi hai mươi, con hẳn đã nghe được ít nhiều sự thật mà từ xưa đến nay ba chưa bao giờ nói với con. Có thể con tìm thấy sự thật trong cuốn tiểu thuyết nào đó hoặc thơ mộng hoặc thậm chí là lãng mạn. Nhưng tốt hơn hết là ba nên nói những điều mà người cha nhất định phải nói.
You should have boyfriend. You are unable to confuse this. And your boyfriend will be, according to current conception, probably one of your friends. It doesn’t mean that you live unrestrainedly with them. You have to respond to their excessive jokes by a cold face so the interlocutor knows he must respect women’s dignity. It also doesn’t mean that you should show a gloomy face what extinguishes every source of inspiration, causes a distance with all men, concurrently all chances of good love. Someone said: “Every woman is a rose.” It is true, my dear. But to be a stick to stab at cruel hands!	Con nên có bạn trai. Con không thể khước từ điều ấy được. Huống chi người chồng tương lai theo quan niệm bây giờ có thể nằm trong số bạn trai của con. Có bạn trai không có nghĩa là giao lưu buông tuồng với họ. Có những câu đùa của họ con phải tiếp với vẻ mặt lạnh nhạt để kẻ đối thoại biết rằng phải tôn trọng phẩm giá của nữ giới. Nhưng không phải vậy mà con chường ra bộ mặt ảm đạm làm tắt hết mọi cảm hứng, làm tất cả nam giới phải xa lánh và đồng thời đánh mất mọi cơ hội gặp một tình duyên tốt đẹp. Có người nói rằng “Con gái là bông hoa”. Đúng đấy con ạ. Nhưng sẽ trở thành gai nhọn đâm vào những bàn tay thô bạo!
One beautiful day, you’ll receive a love letter. It’s not illegal and no need to hide us your parents. On the contrary, we want and wish you to inform the happiness to us. And it is very sad for girls who don’t receive any love letter.	Một ngày đẹp trời nào đó con sẽ nhận được thư tỏ tình, điều đó chẳng phải là tội lỗi gì mà giấu ba mẹ. Ngược lại, ba mẹ ước mong con báo tin mừng ấy cho ba mẹ. Thật đáng buồn cho một thiếu nữ không có một bức thư xanh nào gửi đến.
You have the right to love or refuse a declaration of love but right of declaration of love belongs to men. Listen: Never wrest the right from men and never state the event, however it would satisfy you very much. The boy will be seriously injured. Don’t think that the problem of pride is not necessary for men. You think, how does the “victim” think if his defeat of declaration of love is stated? And my daughter is not so uneducated that send the letter back. The law of love requires you must be more polite and delicate than when you solve any other affairs. Don’t worry that our poor experiences will put you onto a fixed road as a train go on fix rails. We just want you to understand factors that will help you decide. The right of decision belongs to you.	Con có quyền yêu hay không yêu người tỏ tình, nhưng quyền tỏ tình thuộc về phái nam. Con nghe đây: đường bao giờ tranh quyền ấy của nam giới và cũng chớ thuật lại chuyện ấy cho ai, cho dù điều ấy làm con thỏa mãn đến mấy đi nữa. Chàng trai sẽ bị tổn thương nghiêm trọng. Chớ nghĩ rằng vấn đề tự hào là không cần thiết với nam giới. Con thử nghĩ xem nạn nhân sẽ nghĩ gì nếu việc tỏ tình thất bại của anh ta bị mọi người biết hết. Và con của ba không đến độ thiếu giáo dục mà đi trả lại thư cho chủ nhân, luật tình yêu đòi hỏi con phải tế nhị hơn, lịch sự hơn khi giải quyết mọi công việc khác con ạ. Chớ lo rằng những kinh nghiệm nghèo nàn của ba mẹ sẽ đặt con vào đường đi cố định như xe lửa chạy trên đường ray. Ba mẹ chỉ muốn con rõ những yếu tố mà sẽ giúp con có quyết định. Quyền quyết định thuộc về con.
After a few years more when you will be grown-up, you’ll probably take a poor artist in marriage. No problem and keep in mind that “art often go with artist’s artistic temperament”. We’ll congratulate you on your marriage.	Vài ba năm nữa khi con trưởng thành, con có thể kết hôn với một họa sĩ nghèo. Không có vấn đề gì, nhưng hãy luôn luôn lưu ý rằng: “Nghệ thuật thường đi đôi với tính khí nghệ sĩ của một họa sĩ” Ba mẹ xin chúc mũng hôn nhân của con.
Life is multi-form. We your parents can’t give you an advice what is useful in every case as a handbook. But we’ll give our experiences to you who we love very much. We hope you’ll be strictly successful. We’ll forgive you no matter what mistake you make. Hiding is the source of every crime.	Cuộc sống thì đa dạng. Ba mẹ sẽ không thể cho con những lời khuyên hữu ích trong mọi trường như một thứ cẩm nang. Nhưng ba mẹ trao những kinh nghiệm của chính cho con người mà ba mẹ rất mực yêu thương. Ba mẹ mong con thành đạt một cách ngay thẳng. Ba mẹ sẵn lòng tha thứ cho con dù con có phạm lỗi lầm gì đi nữa. Che giấu là đầu dây của mọi tội lỗi.
You should take part in collective operation on condition that it is not an environment of impolite action. I’m talking about night feasts last to over midnight. It may lead people to a depraved life. There will, perhaps, be a boy inviting you to an informal dinner, you agree on condition that he proves he is educated and acquainted with you pretty long. You better take leave of him right after the dinner. It must be courageous to say good-bye that early, I know. But all art of getting affection of a girl is never let anyone contemplate, enjoy a complete victory.	Con nên tham gia những sinh hoạt tập thể, với điều kiện nó không phải là môi trường cho những hành động khiếm nhã. Ba muốn nói tới những buổi dạ hội quá nửa đêm. Nó có thể đưa người ta vào con đường hư hỏng.  Có thể một chàng trai mời con tới một bữa ăn tối thân mật, con nhận lời nếu anh ta là người có giáo dục và quen biết đã khá lâu. Tốt hơn hết con ạ, con nên tạm biệt chàng trai ngay sau bữa ăn. Ba biết, phải can đảm lắm mới có thể giã từ sớm như vậy. Nhưng toàn bộ nghệ thuật gây tình cảm của người con gái là không bao giờ cho bất kỳ ai thưởng ngoạn, hưởng trọn niềm vui chiến thắng,
Never put you on a weak position. You must know love however is competition; weak one will be fallen ahead. How to not weak when you come to a boy’s room with vaporous light, soft music, sweet voice, gentle act… The same, you should avoid situations which put you in weak feelings, deserted section of river, dark road, deserted park… Don’t forget, winner is always stronger one.	Con cũng chớ bao giờ đặt mình vào thế yếu. Con phải biết dù sao tình yêu cũng là cuộc cạnh tranh, kẻ yếu thường ngã trước, không yếu sao được khi con đến phòng chàng trai có đèn mờ, có nhạc dịu êm, có lời mật ngọt, có cả cử chỉ yêu thương. Cũng tương tự như vậy, con nên tránh những khung cảnh đặt con vào những tình cảm yếu mềm, một khúc sông vắng, một đoạn đường khuya, một công viên vắng vẻ… Đừng quên rằng, kẻ thắng luôn là kẻ mạnh.
I believe you are not so outdated that refuse a bunch of flowers from a boy. Receive it, my daughter, and put it at love statue. Love is not a crime. But you must deny presents contain a bribe. If you don’t plan to contract marriage with a boy, don’t receive any present contain an engagement, an engagement ring or a piece of jeweler.	Ba biết rằng con không cổ hủ đến độ từ chối một đóa hoa tươi mà chàng đã tặng con. Nhận đi con và đặt nó dưới chân tượng thần tình ái. Tình yêu không phải là tội lỗi. Nhưng con phải khước từ những tặng phẩm ẩn chứa sự mua chuộc. Nếu con không muốn có khế ước hôn nhân với một chàng trai, đừng bao giờ nhận món quà ẩn chứa một sự hứa hôn, một chiếc nhẫn, một món nữ trang đính hôn.
Do you know what a couple will do first when they say good-bye together? They ask for letters and images back. How ridiculous it is! They give love letters and images with sweet words on the back during love and ask them back when saying goodbye.	Ba đố con khi đôi trai gái chia tay thì điều đầu tiên họ làm là gì? Họ đòi nhau trả lại thư từ và hình ảnh con ạ. Thật buồn cười nhỉ? Khi thân thiết thì viết thư cho nhau với những lời yêu thương nồng nàn, hoặc trao cho nhau những bức ảnh và mặt sau là những lời đề tặng nồng nàn, và đòi lại hết khi nói lời chia tay.
My daughter, although you are afraid, love will still come. If it is a pleasure, fondle it as a mother fondles her baby. If it is an injury, your soul will be blue, but someone will come to treat the injury. Never wonder if your lover is faithful to you. The love which is negotiated as an item in a market like that is not love. When you love, you must be free of all calculation. If your lover is poor, work with him to beautify your love. To be sound crutches for your lover’s life if he is lame. The most beautiful love will come to you if you do exactly what I tell you.	Dù con có sợ thì tình yêu vẫn cứ đến. Nếu nó là niềm vui thì con hãy âu yếm nó như người mẹ âu yếm đứa con thơ. Nếu nó là vết thương lòng mà tâm hồn hãy xót đau thì rồi sẽ có người đến băng bó vết thương cho con. Đừng bao giờ nghi ngờ người yêu con có chung thủy với con hay không? Cái thứ tình yêu mà đem ra mặc cả như thể món hàng ngoài chợ thì không còn là tình yêu nữa. Khi đã yêu thì con đừng tính toán. Nếu người yêu con có cụt chân thì con hãy làm cái nạng vững chắc cho đời họ. Tình yêu đẹp nhất đến với con nếu con làm đúng lời cha dặn.
You must be faithful to your lover. If you lost the word, you will be extremely ashamed. You will unable to be proud before your family and yourself. You have to always think why they love you? If the love you for beauty, remember the beauty will fade away. If they love you for the office and title, they don’t love you. You must refuse and answer: “The office and title cannot bring happiness to people. Only real labor can satisfy true people.” If you let someone except your lover put an artful dirty kiss on your lips, they will despise you during the kiss and after kissing they despise you more. A boy who lives for you, to be happy when you are happy and to be sad when you are sad, the boy, will be your husband. Love, love with persistence as your mother love me. Yours Karl Marx	Con phải chung thủy với người con yêu. Nếu con bội lời con sẽ thấy hết sức xấu hổ. Con không thể tự hào trước gia đình, và trước bản thân con. Con phải luôn nghĩ họ yêu con vì lẽ gì? Nếu họ yêu con vì sắc đẹp thì con nên nhớ rằng rồi sắc đẹp sẽ tàn phai. Nếu họ yêu con vì chức tước thì con khẳng định người đó không yêu con. Con phải từ chối và trả lời “Địa vị không đem lại hạnh phúc cho con người mà chỉ có lao động thực sự mới thỏa lòng người chân chính.”  Nếu con để kẻ nào ngoài người con yêu đặt cái hôn xảo trá và bẩn thỉu lên môi con thì trước khi hôn họ đã khinh con, trong khi hôn họ cũng khinh con và sau khi hôn họ càng khinh con hơn. Chàng trai nào biết sống vì con, vui khi con vui, buồn lúc con buồn, người đó nhất định sẽ là chồng con. Hãy yêu đi con, yêu tha thiết như mẹ đã yêu ba. Ba của con, Các Mác

Con yêu của ba!

Ba chờ con vào trường yên ổn, sắp xếp nơi ăn chốn ở giữa khung cảnh nội trú rồi mới viết thư cho con. Sở dĩ như vậy là ba muốn con đọc nó lúc xa nhà, đấy là lúc con hướng về gia đình - nơi yên ấm

Ba muốn rằng khi đọc thư ba với một chút nhớ nhung, ba lợi dụng sự nhớ nhung ấy như một cửa sổ mở vào hồn con. Ba chắc là con sẽ ngượng khi đọc lá thư này, và con thấy ba già hơn vì hôm nay ba muốn nói với con những điều nghiêm trọng khác thường khác với sự nô đùa hàng ngày thân mật của con. Đáng lẽ ba nên nhường cho mẹ nói những điều mà ba sắp nói, nhưng nội dung thư chứa đựng cái nhìn của phái nam đối với phái nữ. Điều này ba chắc ba rành hơn mẹ con.

Con đã hơn hai mươi tuổi rồi, con biết là con không phải là con nít nhưng chưa hẳn đã là người lớn. Con đặt chân vào khung cảnh mới, ba muốn giúp con ít nhiều. Đó là ý tưởng mới mà mọi người cha đều muốn nói với con gái của mình nhưng do một điều e ngại nào đó lần lữa để rồi cuối cùng không bao giờ nói được.

Hai mươi tuổi, đó là lúc con nghe được ít nhiều sự thật mà từ xưa đến nay ba chưa bao giờ nói với con. Có thể con tìm thấy sự thật trong cuốn tiểu thuyết nào đó hoặc thơ mộng hoặc tệ hại hơn nữa là lãng mạn. Nhưng tốt hơn hết là ba nên nói những điều mà nghĩa vụ làm cha nhất định phải nói.

Con nên có bạn trai trong thời buổi mới. Con không thể khước từ điều ấy được. Huống chi người chồng tương lai theo quan niệm bây giờ có thể nằm trong số bạn trai của con. Có bạn trai không có nghĩa là giao lưu buông tuồng với họ. Có những câu đùa của họ con phải tiếp với vẻ mặt lạnh nhạt để kẻ đối thoại biết rằng phải tôn trọng phẩm giá của con gái. Nhưng không phải vậy mà con trình diện với bộ mặt đăm đăm, một bộ mặt “kín cổng cao tường” làm tắt hết mọi cảm hứng làm xa lánh tất cả các bạn trai của con và đồng thời may mắn gặp một tình duyên tốt đẹp. Một sắc ngữ nào đó đã nói rằng “Con gái là một bông hoa”. Đúng đấy con ạ. Nhưng hãy là cái gai đâm vào những bàn tay tàn bạo. Một buổi tươi đẹp nào đó con sẽ nhận được thư tỏ tình, điều đó không phải là trọng tội mà giấu ba mẹ. Và quả là tủi nhục cho một thiếu nữ không có một bức thư xanh nào gửi đến.

Con có quyền yêu hay không yêu người tỏ tình, nhưng quyền tỏ tình thuộc về phái nam. Con nghe rõ: không bao giờ giành quyền ấy ở họ. Nhưng cũng phải báo cho mọi người biết sự kiện vừa xảy ra dù điều ấy làm con thỏa mãn lắm. Trước tiên là không lịch sự với người gửi thư, kế đó là đặt ra vấn đề tự ái không cần thiết đối với con trai. Con thử nghĩ xem lan truyền cho mọi người biết chàng trai vừa bị khước từ tình yêu thì còn gì là thể diện cho nạn nhân. Và con của ba không đến độ thiếu giáo dục gửi thư về cho nguyên chủ, luật tình yêu đòi hỏi sự tế nhị, lịch sự như mọi trò chơi thanh nhã khác con ạ. Nếu con không chê ba mẹ có một chút kinh nghiệm thì ba mẹ không phải là đi xe lửa đặt hướng đi cố định. Con chớ lo lắng về những kinh nghiệm của ba mẹ, có thể đi trái, vì như thế có thể bóp nghẹt tình cảm mới mẻ vừa mới chớm nở. Ba muốn nói rõ những yếu tố sẽ giúp con quyền lựa chọn quyết định tối hậu khi con trưởng thành - nghĩa là vài ba năm nữa phải thuộc về con. Con có thể kết hôn với nghệ sĩ nghèo nhưng ba muốn nói với với con rằng: “Nghệ thuật thường đi đôi với vật chất kham khổ của một nghệ sĩ” thì ba mẹ chúc con lên đường may mắn.

Con đường là một biến thiên vô cùng di động. Ba mẹ sẽ không thể cho con những lời khuyên cố định có giá trị trong bất kỳ trường hợp nào như một thứ cẩm nang khi “Hạ sơn” mà các sư phụ có thói quen khi trao cho đệ tử. Nhưng dòng đời ba mẹ đã qua quá nhiều. Có thể nào biết mà không chia sẻ điều mình biết cho con là người mà ba mẹ yêu thương. Nhân danh tình yêu đó, ba mẹ mong con thành đạt tuyệt đối, dù con phạm tội gì ba mẹ cũng sẵn lòng tha thứ, sự che giấu là đầu dây của mọi tội lỗi. Con nên tham gia những buổi họp mặt tập thể, với điều kiện nó không phải là môi trường cho những vụng trộm thiếu đẹp đẽ. Ba muốn nói tới những buổi dạ hội quá nửa đêm, khiêu vũ là cử chỉ ăn sâu vào tập tục phương tây, du nhập vào xứ mình - một thứ ấm ức còn đè nặng lên tim những thanh niên khiêu vũ- biến thành một trò lợi dụng, ma sát có thể đưa đến con đường trơn trượt. Có thể một chàng trai mời con một bữa cơm thân mật ư? Con nhận với điều kiện anh ta là người có giáo dục và quen biết quá lâu. Tốt hơn hết con ạ, con nên cách biệt chàng trai sau bữa ăn, con nên giữ bình tĩnh cho lý trí. Ba biết con phải can đảm lắm mới giã từ sớm như vậy. Nhưng tất cả nghệ thuật gây tình cảm của người con gái là không bao giờ cho chiêm ngưỡng, hưởng trọn niềm chiến thắng, con cũng không bao giờ đặt mình vào thế yếu. Con phải biết dù sao tình yêu cũng là sự tranh chấp, kẻ yếu thường ngã trước, không yếu sao được khi con đến phòng chàng trai có đèn mờ, có nhạc dịu êm, có lời mật ngọt, có cả cử chỉ yêu thương. Chính vì vậy con nên tránh những khung cảnh đặt con vào sự yếu mềm, một khúc sông vắng, một đoạn đường khuya, một công viên vắng người… Biết sao được kẻ thắng luôn là kẻ mạnh. Ba biết rằng con không cổ hủ đến độ từ chối một đóa hoa tươi mà chàng đã tặng con. Nhận đi con và đặt nó dưới chân “ Tượng thần tình ái”, vì đó là tặng phẩm được đánh giá là ẩn nấp sự mua chuộc, kẻ không muốn bán phải khước từ giá mua cho dù giá ấy có cao đến đâu. Nếu con chưa ý định kết ước lâu dài thì con hãy từ chối ngay món quà ẩn chứa một sự vật ước, một chiếc nhẫn cưới, một món nữ trang…Ba đố con khi đôi trai gái khước từ tình yêu, đoạn tuyệt tình yêu thì điều đầu tiên họ làm là việc gì? Họ đòi nhau thư từ và hình ảnh con ạ. Buồn cười nhỉ? Khi thân thiết thì viết thư cho nhau với những lời yêu thương nồng nàn, hoặc trao cho nhau những bức ảnh và mặt trái là những lời đề tặng nồng nàn.

Dù con có sợ thì tình yêu vẫn cứ đến. Nếu nó là niềm vui thì con hãy âu yếm nó như âu yếm một đứa con thơ. Nếu nó là vết thương lòng có thể tâm hồn còn vương vấn nhưng rồi ai đó sẽ băng bó vết thương cho con nhưng con có bao giờ tự hỏi người yêu con có chung thủy với con hay không? Cái thứ tình yêu mà đem ra mặc cả như món hàng ngoài chợ thì không phải là tình yêu nữa. Khi đã yêu con thì đừng tính toán. Nếu người yêu con cụt một chân thì con hãy là cái nạng vững chắc cho đời họ. Tình yêu đẹp nhất đến với con nếu con làm đúng lời cha dặn.

Con phải độ lượng và giàu lòng tha thứ. Nếu con có sự hối hận thực sự thì con phải chung thủy với người mình yêu. Nếu con bỏ qua hai chữ quý báu ấy thì con xấu hổ không gì mua được, con không thể tự hào về gia đình, chồng con. Con phải luôn nghĩ rằng họ yêu con bằng lẽ gì? Nếu họ yêu con vì sắc đẹp thì con nên nhớ rằng rồi sắc đẹp sẽ tàn phai. Nếu họ yêu con vì chức tước thì con khẳng định người đó không yêu con. Con phải từ chối và trả lời họ rằng địa vị không đem lại hạnh phúc cho con người mà chỉ có ai chân chính mới thỏa lòng người chân chính. Nếu con để kẻ nào đặt cái hôn gian manh lên môi con thì trước khi hôn họ đã khinh con, trong khi hôn họ cũng khinh con và sau khi hôn họ càng khinh con.Người nào biết sống vì con, vui khi con có tin vui, buồn khi con có tin buồn, người đó nhất định sẽ là chồng con.

Hãy yêu đi con, yêu tha thiết như mẹ đã yêu ba.

Ba của con:

Các Mác