Xứ sở biết pha đường phèn với đường bát đen

Bác Nguyễn Sự vừa được trao giải thưởng Phan Chu Trinh. Bác có bài diễn từ xúc động, sâu sắc sau đây. Quả thực tôi chưa gặp quan chức nào có bài hay như thế này. Tôi đem về đây. Hẹn hôm nào thư thả sẽ dịch ra tiếng Anh để ai đó trên thế giới hiểu biết thêm một tấm lòng. Giá như đất nước có thêm nhiều ông SỰ như thế này thì SỰ nghiệp của dân tộc sẽ sáng rỡ biết bao.
Bạn nào có thì giờ và nhã hứng xin dịch trước nhé.
NQ

Bán hoa đăng ở phố cổ Hội An - Ảnh: Nam Trân

Xứ sở biết pha đường phèn với đường bát đen

TTO - "Hội An là tác phẩm thật đẹp, song làm sao tôi dám coi tác phẩm ấy là của riêng mình" - bài diễn từ của Bí thư Thành ủy Hội An Nguyễn Sự trong buổi nhận giải thưởng Phan Châu Trinh đã nhanh chóng lan truyền trên mạng.

"Quả thật tôi rất tần ngần khi được báo tin và rất phân vân hôm nay khi được đứng đây để nhận giải thưởng cao quý này của Quỹ Văn hóa Phan Châu Trinh, giải thưởng hằng năm tôi vẫn hết sức trân trọng theo dõi, biết rõ cho đến nay nó đều đã được trao cho những bậc cao minh, tài năng đức độ và có đóng góp rất lớn.

Còn tôi thì không có tác phẩm hay công trình nghiên cứu nào cả, về văn hóa giáo dục cũng như về các lĩnh vực khác.

Tôi đến đây như kẻ trắng tay. Tôi chỉ là một người thực hành, hằng ngày làm những việc cụ thể, cố gắng cho đúng và có ích, xứng đáng với cái thành phố vô cùng yêu quý của mình. Nhưng quý anh trong Ban Tổ chức bảo: Tác phẩm của anh là Hội An, tác phẩm ấy quá đẹp, quá xứng đáng để được trao giải.

Đúng Hội An là tác phẩm thật đẹp, song làm sao tôi lại dám coi tác phẩm ấy là của riêng mình. Đấy là thành tựu của hàng vạn hàng triệu con người, không chỉ ở thế hệ này mà qua nhiều thế hệ, ít ra là từ bốn năm trăm năm nay, từ khi Hội An là thương cảng mở đầu tiên của Đàng Trong để giao tiếp với toàn thế giới rộng lớn, để người Việt thực nghiệm cuộc toàn cầu hóa đầu tiên của mình. Và lịch sử đã chứng minh ở Hội An cuộc toàn cầu hóa ấy đã thành công, cho đến bây giờ.

Tôi may mắn được là một con sóng nhỏ trong dòng chảy cũng nhiều trầm luân mà luôn trong lành của bao thế hệ ấy. Một đứa con bình thường của Hội An, từ khi biết suy nghĩ hầu như không ngày nào đêm nào không vừa hạnh phúc vừa trằn trọc suy nghĩ về vẻ đẹp đó, đầy tự hào mà cũng đầy ưu tư, cố cắt nghĩa nó, và chắc sẽ mãi mãi không bao giờ cắt nghĩa được cho tường tận.

Tôi cũng thường nghĩ tại sao hiện tượng Hội An trông chừng rõ ràng vậy, mà lại cũng khó cắt nghĩa đến thế? Chắc là vì nó là văn hóa, văn hóa của con người. Mà có lẽ không có gì khó cắt nghĩa hơn là văn hóa, tôi nghe nói có đến hơn ba trăm định nghĩa về văn hóa, chính là vì thế chăng.

Hình như Hội An có điểm này rất giống với văn hóa: có thể kể về nó rất nhiều, đến bất tận, nghĩa là nhặt ra từng khía cạnh thú vị, cũng là quan trọng của nó, nhưng nói một điều gì để bao quát hết được về nó thì hầu như không bao giờ làm được. Nó vừa là những cái đó vừa là một cái gì đó khác, hình như sẽ rất giản dị nếu ta nói ra được, nhưng cũng thật khó thốt cho nên lời. Vậy nên hôm nay xin cho phép tôi kể một câu chuyện nhỏ rất bình thường ở Hội An, có thể giúp ta suy nghĩ thêm hình như không chỉ về Hội An, mà cả về văn hóa, cũng không chỉ văn hóa Hội An, mà là văn hóa nói chung.

Một trong những món ăn được nhiều người ưa thích ở Hội An là món chè đậu ván của hai chị em nghèo, chỉ bán về đêm, khoảng từ chín, mười giờ, cho đến đúng khuya. Người chị gánh gánh chè nhẹ tênh từ trên đầu phố thong thả đi xuống, người em gánh cũng nhẹ tênh từ cuối phố thong thả đi lên, tới lúc gặp nhau thì chè vừa hết, và cảnh cửa cuối cùng của những ngôi nhà cổ phố Hội cũng vừa khép lại.

Chè đậu ván của hai bà đặc sắc ở chỗ nước thì trong veo không chút gợn mà ngọt thanh và dịu, còn các hạt đậu thì mịn bâng mà lại còn nguyên, không hề vỡ, thậm chí một vết rạn nứt nhỏ cũng không. Bỏ vào miệng cứ thế mà tan ra lúc nào không hay nên tưởng cứ còn đó mãi trên lưỡi…

Bí quyết của món chè này, theo tôi được biết, là ở cách pha nước đường: hai bà dùng loại đường bát vốn quen thuộc ở các làng quê xứ Quảng, không biết quý vị đã biết thứ đường ấy chưa, nước mật trong chảo còn ở trạng thái thô nhất, chưa lọc chút tạp chất nào, đang sôi sùng sục, chín tới một độ nào đó thì được đổ ra những cái bát cũng thô như vậy, để cho nguội đi, đặc quánh lại, màu đen xỉn, hai bát đường úp vào nhau, quấn rơm và đem bán ở chợ, hoặc bán cả cặp, hoặc từng bát, cũng có khi chẻ ra từng góc bán cho các bà mẹ đi chợ mua quà về cho con.

Loại đường quê mùa nhất, thô sơ nhất, nghèo hèn nhất, bình dân nhất, đứng ở bét bảng xếp hạng của họ nhà đường. Đường ấy pha với đường phèn, tức là nghịch lý tột cùng, đường phèn đứng đầu bảng chót vót, là kim cương của đường, là đường vua, quý phái, vương giả. Chính sự pha trộn bất ngờ, tài tình và mầu nhiệm, mà cũng giản dị ấy của hai bà bán chè đêm Hội An đã tạo nên bí quyết của chè đậu ván kỳ diệu là đặc sản lâu đời của thành phố chúng tôi.

Tất nhiên hai chị em bà bán chè vô danh những đêm khuya phố Hội không hề nói, thậm chí chắc cũng không hề biết đến từ “bí quyết”, càng không nghĩ về triết lý chè của hai bà. Bởi vì quả thật ở đây có một triết lý sâu xa, và cái triết lý ấy đã thấm đâu đó trong máu của hai bà, của mỗi con người Hội An.

Tôi cho triết lý cơ bản, hay là bản lĩnh chủ yếu của Hội An là vậy, đã giúp thành phố chúng tôi trải bao trầm luân và thách thức, cả những thách thức gay gắt và hỗn hào hôm nay của kinh tế thị trường đang hoang dã, vẫn vừa đi được cùng thiên hạ, không đến mức ở những hàng sau, và vẫn bình tĩnh là mình trong biến đổi không ngừng. Đó là bản lĩnh kết hợp được một cách hoàn toàn, nhẹ nhàng như không, những đối lập gay gắt nhất, cực đoan nhất, để làm ra cái kỳ diệu bình thường hay cái bình thường kỳ diệu. Kết hợp tuyệt đối và tuyệt vời đường tối hạ cấp với đường tối cao cấp để tạo nên tác phẩm chè đậu ván lạ lùng vừa bình dân vừa quý phái.

Vâng, văn hóa Hội An là vậy, văn hóa non nửa thiên niên kỷ nay cư dân Hội An đã kiên trì và tinh tế tạo được cho mình là vậy, bình dân mà quý phái, quý phái mà bình dân, giản dị mà sang, sang trong giản dị. Người Hội An buôn bán năng nổ, nhà nghiên cứu Li Tana nói: Cách đây bốn thế kỷ, người dân Hội An đã sống chủ yếu bằng dịch vụ. Họ bặt thiệp và sành sõi. Nhưng họ cũng thong dong, biết và thích sống chậm, lại thật thà (lại một kết hợp đối nghịch nữa: sành sõi với thật thà). Họ muốn giữ cho thành phố của mình yên tĩnh mà năng động. Ở đây nữa cũng lại có sự kết hợp tự nhiên giữa hai mặt như rất đối lập mà người Hội An biết hóa giải thành công: họ muốn có một không gian sống thư thái, an bình, đồng thời cũng lại biết trong thế giới quá rối động ngày nay một không gian như vậy chính là sản phẩm hay nhất, có giá trị cao nhất họ có thể bán cho khách du lịch bốn phương. Và họ giàu lên, bằng chính những đức tính tích lũy lâu dài và độc đáo của Hội An. Có lẽ có thể nói một cách hơi lạ: văn hóa theo cách người Hội An tạo được trong mấy trăm năm qua, đối với họ là một lối sống, một hạnh phúc được sống như vậy, đồng thời cũng là một món hàng quý họ đem mời khách. Không có mâu thuẫn, xung khắc nào.

Xin nói thêm một hóa giải khác, về chuyện nhập cư. Nói cho đúng, suốt lịch sử Hội An là lịch sử nhập cư. Người Trung Quốc, người Nhật Bản, người Hòa Lan, người Bồ Đào Nha, người Tây Ban Nha, rồi người Pháp… Có người đến rồi đi, nhiều người ở lại. Đều Hội An hóa cả, để thành người Việt Hội An hôm nay. Người ta vẫn nói Hội An có một sức đồng hóa rất mạnh. Nhưng mà… ai “hóa” ai? Chẳng ai cả, người ta “hóa” lẫn nhau.

Theo nghĩa nào đó ở đây là một “hiệp chúng quốc” vừa rất chung vừa rất riêng, do tất cả những người tứ chiếng ấy tạo nên. Tôi xin thưa điều đó ngày nay vẫn đang tiếp tục ở Hội An. Nhiều ông bà tây đầm đang đến, ở lại Hội An, và chẳng bao lâu, Hội An hóa, nhiễm đặc Hội An. Con cháu những người tứ chiếng từng tạo nên tính cách và bản lĩnh của Hội An hôm nay đang Hội An hóa các ông tây bà đầm mới. Hội An không sợ cái lạ, mà cũng không vồ vập với cái lạ. Bình tĩnh và tự tin, do tự tin. Thư thả. Tự tin ở bản lĩnh hóa giải từ tốn mà hiệu quả của mình.

Chắc chắn sẽ sai sót không nhỏ nếu không nói rằng Hội An là bộ phận máu thịt của Quảng Nam, là cửa ngõ nơi Quảng Nam hội tụ gần như toàn bộ sức mạnh và bản lĩnh của mình để cho thế mở cửa trong cuộc toàn cầu hóa tiên phong thay mặt đất nước của Xứ Quảng thành công. Quảng Nam hay cãi, người Hội An cũng không tránh được cái thói ấy. Chắc cũng không khó hiểu: cách đây mấy thế kỷ, từ sau Lê Thánh Tông, nhất là từ Nguyễn Hoàng, chính những người quyết từ bỏ một chế độ phong kiến đã thối rữa ở phía bắc, cãi lại cái xã hội không còn sống được nữa, đã rong ruổi vào đây để cùng nhau mở mang xứ đất được đặt tên rất hay là Quảng Nam, mở rộng về phương Nam, cho một cuộc sống và một cách sống mới, của mình và của dân tộc.

Hội An là con của xứ Quảng, có lẽ chỉ khác cha mẹ một nét nhỏ, cái thói hay cãi bướng bỉnh mà cần thiết, mà ngày nay ta gọi một cách hàn lâm là phản biện ấy, nó biết thể hiện nhỏ nhẹ hơn đôi chút, duyên dáng và đẹp hơn, nên cũng thường thuyết phục hơn. Nó biết pha đường phèn với đường bát đen. Nó coi trọng cái sang. Và cái đẹp. Quan trọng là phải đẹp. Và nó lấy sự tri túc để giữ bền vững cho cái đẹp. Nhất là trong vòng quay xô bồ của cuộc sống hôm nay mà nó cũng không thể đứng ngoài.

Xin nói trong phát triển vừa qua và hiện nay, chúng tôi chủ trương và nhân dân Hội An thường nhắc chúng tôi phải dằn ước muốn tăng GDP để tránh đổ vỡ. Tôi nghe ở một nước nào đó, thật hay, người ta tính GDP hạnh phúc. Cũng là một bài toán nữa mà Hội An phải hóa giải: giữa tăng trưởng đồng tiền và tăng trưởng hạnh phúc. Tôi nghĩ tôi có thể nói bài toán đó, Hội An có thể hóa giải được. Xin hứa ở đây, trên diễn đàn văn hóa vào loại đẹp nhất của đất nước này.

Xin hứa, vì cũng như mỗi người dân thành phố quê tôi, tôi biết Hội An là của mọi người, là thành tựu văn hóa, là tài sản chung của đất nước. Giải thưởng hôm nay được trao cho người mang tên tôi, như một đại diện, cũng là vì thế. Mỗi người Hội An biết rõ trách nhiệm tinh thần ấy của mình. Nên thay mặt bà con quê mình, xin hứa.

Xin cám ơn!

NGUYỄN SỰ

http://www.thethaovanhoa.vn/133N20120324124932643T0/cat-nghia-hoi-an.htm

Chinese Premier Wen Jiabao’s Call Lời kêu gọi của Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo

Chinese Premier Wen Jiabao’s Call	Lời kêu gọi của Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo
By Bhaskar Roy	Bhaskar Roy 21-3-2012
The 5th Session of China’s 11th National People’s Congress (NPC), known as the country’s parliament, had much to reveal on the sidelines than the official report. This annual session (March 05-14) was held at a very critical time. In another six months or so the country’s one in ten years top leadership transition will take place. At the 18th Party congress scheduled for October, the 5th generation of the leadership will take over. Except for the posts of Party General Secretary, President and Premier, some questions still remain on the other seven members of the 9 member Politburo Standing Committee (PBSC), the highest political body of the country. Xi Jinping as Party General Secretary and President and Li Keshing as Premier, are written in stone. One sure candidate for PBSC, Bo Xilai, has just fallen.	Phiên họp thứ 5 của Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc khóa 11 Trung Quốc (NPC), tức là Quốc hội, có nhiều thứ để tiết lộ bên lề hơn là trên báo cáo chính thức. Phiên họp thường niên này (5-14/3) được tổ chức vào một thời điểm rất hệ trọng. Trong khoảng 6 tháng nữa, cuộc chuyển giao quyền lực cấp cao nhất của đất nước, 10 năm mới có 1 lần, sẽ diễn ra. Tại Đại hội Đảng lần thứ 18, theo kế hoạch là vào tháng 10, thế hệ lãnh đạo thứ 5 của Trung Quốc sẽ tiếp quản chính quyền. Trừ chức Tổng Bí thư Đảng, Chủ tịch và Thủ tướng, vẫn còn nhiều câu hỏi về 7 thành viên còn lại trong số 9 thành viên của Bộ Chính trị – thực thể chính trị quyền hành cao nhất nước. Tập Cận Bình làm Tổng Bí thư Đảng và Chủ tịch, còn Lý Khắc Cường làm Thủ tướng, điều ấy đã được khắc lên đá rồi. Một ứng cử viên chắc chắn để vào Bộ Chính trị là Bạc Hy Lai thì vừa rụng.
For Premier Wen Jiabao, this session of the NPC was his last. The government work report, a consensus document, presented by Wen Jiabao was, therefore, very cautious. It was evident, however, that the leadership had taken cognizance of the rising discontent among the people which was beginning to become visible by the postings on the internet by the country’s 460 million internet users. The internet army set up by the government largely failed to block the bloggers.	Đối với Thủ tướng Ôn Gia Bảo, kỳ họp này của Quốc hội là kỳ cuối cùng. Thế nên báo cáo công tác của chính phủ – một văn bản đồng thuận – do Ôn Gia Bảo trình bày, phải rất thận trọng. Tuy nhiên, rõ ràng là ban lãnh đạo đã nhận thức được sự bất mãn ngày càng dâng cao trong dân chúng, sự bất mãn ấy bắt đầu hiện rõ qua những dòng viết trên Internet của 460 triệu người sử dụng Internet trên đất Trung Quốc. Lực lượng lính Internet do chính phủ lập ra nhìn chung đã thất bại, không ngăn chặn được các blogger.
Forced acquisition of land of farmers by the official-land mafia nexus have started creating a situation which is a serious challenge to the authorities and the Party itself. Protesting farmers have been beaten and even killed in some cases by security officials for not handing over their land. And in a contrasting landmark case earlier this year, residents of Wukhan, a fishing village in Guangdong, combated the police and land grabbers and won their case. And most significantly, the Party Secretary of Guangdong, Wang Yang, interceded on behalf of the villagers. Is a divide in the top political hierarchy emerging? Wang Yang is a top candidate for a PBSC post.	Việc cưỡng chế thu hồi đất của nông dân, dựa vào những mối quan hệ giữa quan chức và mafia đất đai, đã bắt đầu tạo ra một tình cảnh mang tính thách thức nghiêm trọng đối với chính quyền và với bản thân Đảng. Nông dân nổi dậy bị đánh đập, thậm chí trong vài trường hợp còn bị giết dưới tay các sĩ quan công an, vì đã không chịu giao nộp đất. Và trong một vụ xung đột điển hình hồi đầu năm nay, người dân Ô Khảm, một làng cá ở Quảng Đông, đã đánh lại công an cùng những kẻ cướp đất, và chiến thắng. Đáng chú ý nhất là Bí thư Tỉnh ủy Quảng Đông, Uông Dương đã phải đứng ra hòa giải, thay mặt cho những người dân làng. Phải chăng một vết nứt trong hàng ngũ chính trị cao nhất đã lộ rõ? Uông Dương là ứng viên hàng đầu cho một vị trí trong Bộ Chính trị.
With around three hundred thousand anti-establishment protests a year, many of them turning violent, the authorities are concerned. It is noted that among the provincial leadership, differences in policies are growing. While some provinces use police power to subdue genuine protests, in some others the rule of law is implemented. The policies for 2012 promised by Premier Wen were more people oriented. The report promised to address urban- rural income gap, social security for retirees, health care and education among others. The NPC report did not seem to convey with conviction if these issues would be addressed adequately. There are too many political and ideological contradictions and vested interests at play, and corruption is endemic emanating from high places.	Trước khoảng 300.000 cuộc biểu tình chống chính quyền mỗi năm, trong đó rất nhiều cuộc chuyển thành bạo lực, chính quyền rất lo ngại. Có ghi chép rằng trong hàng ngũ lãnh đạo địa phương, sự khác biệt về chính sách đang gia tăng. Trong khi một số địa phương sử dụng sức mạnh của công an để đàn áp biểu tình, thì ở một vài nơi khác, pháp trị lại được thực hiện. Các chính sách của năm 2012 mà Thủ tướng Ôn hứa hẹn hướng về con người nhiều hơn. Bản báo cáo ông đọc hứa sẽ xử lý khoảng cách thu nhập giữa thành thị và nông thôn, đảm bảo an sinh xã hội cho người về hưu, y tế và giáo dục và nhiều thứ khác. Báo cáo của Quốc hội dường như không định kết tội ai nếu các vấn đề trên không được giải quyết thích đáng. Có quá nhiều mâu thuẫn chính trị và ý thức hệ, quá nhiều lợi ích được thụ hưởng, tham nhũng thì lan tràn từ những vị trí cao nhất.
Particular attention is drawn to the internal security budget of $ 111 billion, an increase from approximately $ 96 billion in 2011. The last year’s budget was seen as preparations to meet internal challenges from the people. Overall, it was against sabotage of the Communist Party-social unrest, and terrorism by Uighur separatists like the East Turkistan Independence Movement (ETIM) in Xinjiang and rising demand from Tibetans for genuine autonomy and return of the Dalai Lama to Tibet. The network of informers and intelligence agents across the county is huge, given that in cities like Beijing every housing block was to have informers. This spells a paranoia that can encourage only hard-line policies.	Người ta đặc biệt chú ý đến ngân sách dành cho an ninh quốc nội: 111 tỷ USD, tăng so với mức xấp xỉ 96 tỷ USD trong năm 2011. Ngân sách năm ngoái được coi là sự chuẩn bị để đối phó lại những thách thức từ nhân dân trong nước. Nói chung, nhằm chống lại các hành động phá hoại Đảng Cộng sản – bất ổn xã hội, khủng bố từ những người Duy Ngô Nhĩ ly khai như Phong trào Độc lập Đông Turkistan (ETIM) ở Tân Cương, và yêu cầu độc lập ngày càng mạnh mẽ từ những người Tây Tạng, đòi được tự trị thật sự và đòi để đức Đạt Lai Lạt Ma trở về Tây Tạng. Mạng lưới chỉ điểm và các cơ quan tình báo trên khắp đất nước là một hệ thống khổng lồ; ở những thành phố như Bắc Kinh, khu nhà nào cũng có chỉ điểm. Điều đó cho thấy một chứng hoang tưởng, vốn chỉ có thể kích động những chính sách cứng rắn.
Expanding on the government work report, leadership level delegates from Xinjiang and Tibet focussed on the problems they faced and promised enhanced retribution. Speaking on the sidelines of the NPC session, Nur Bekri, Chairman of the Xinjiang – Uighur Autonomous region, declared that the Uighur separatists have ties to Pakistani terror groups. Xinjiang leaders have made no secret of the fact that Uighur Muslim separatists received training in camps in Pakistan and Afghanistan. The Chinese do not blame the Pakistani government openly, but they have made it clear to Pakistan in the past that Pakistan’s military intelligence agency, the ISI, have supported at least indirectly, the Uighur militants.	Dựa vào báo cáo công tác của chính phủ, các đại biểu cho tầng lớp lãnh đạo ở Tân Cương và Tây Tạng tập trung vào những vấn đề họ phải đối đầu, và họ hứa gia tăng trừng phạt, đàn áp. Trao đổi bên lề một phiên họp Quốc hội, Nur Bekri, Chủ tịch Khu Tự trị Tân Cương-Duy Ngô Nhĩ, tuyên bố rằng, các phần tử ly khai Duy Ngô Nhĩ có quan hệ với các nhóm khủng bố Pakistan. Lãnh đạo Tân Cương không giấu giếm sự thật là những phần tử ly khai Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ đã theo học tại các trại huấn luyện khủng bố ở Pakistan và Afghanistan. Trung Quốc không công khai chỉ trích chính quyền Pakistan, nhưng trước đây họ đã nói rõ với Pakistan rằng cơ quan tình báo quân đội Pakistan (ISI) ủng hộ các chiến binh Duy Ngô Nhĩ, ít nhất là gián tiếp.
Similarly, the Tibet issue has seriously engaged the Chinese authorities. Especially with monks and nuns resorting to self-immolation to be heard. At least 27 cases have been reported since March, last year.	Tương tự, vấn đề Tây Tạng lôi kéo cả chính quyền Trung Quốc một cách rất nghiêm trọng, nhất là khi các tăng ni sử dụng biện pháp tự thiêu để tiếng nói của mình được lắng nghe. Kể từ tháng 3 năm ngoái đến nay, đã có ít nhất 27 vụ tự thiêu.
The Chinese authorities are in a quandary with the Tibetan and Uighur issues. On the Tibetan protests, they blame the Dalai Lama and the Tibetan government-in-exile for instigating the protests inside China. But they see a much bigger conspiracy with the US in the lead and western countries supporting and encouraging the Dalai Lama and the Tibetans. Nepal is perceived as a critical country where the western powers work with Tibetan refugees and the Dalai Lama’s representative to create dissensions in Tibet. India is also perceived as encouraging the Dalai Lama and Tibetans through an ambiguous policy. The solutions that the Chinese have preferred is sad. They have decided suffocate the Tibetans inside China and turn them into a pro-China ethnic population. It is hard to see how they can achieve this objective through coercive measures.	Chính quyền Trung Quốc ở thế khó xử với các vấn đề Tây Tạng và Duy Ngô Nhĩ. Đối với các cuộc biểu tình ở Tây Tạng, họ đổ tội cho Đạt Lai Lạt Ma và chính quyền lưu vong Tây Tạng là đã kích động biểu tình trong nước. Nhưng họ nhìn thấy một âm mưu lớn hơn thế nhiều, do Mỹ cầm đầu, còn các nước phương Tây thì ủng hộ và xúi giục Đạt Lai Lạt Ma và người Tây Tạng. Nepal được họ nhận thức như là một nước quan trọng, nơi các thế lực phương Tây bắt tay với người tị nạn Tây Tạng và đại diện của Đạt Lai Lạt Ma để gây bất đồng ở Tây Tạng. Ấn Độ cũng bị cho là đã xúi bẩy Đạt Lai Lạt Ma và người Tây Tạng, thông qua một chính sách mơ hồ. Giải pháp mà Trung Quốc ưa dùng rất đáng buồn. Họ quyết định bóp nghẹt người Tây Tạng trong nước và biến họ thành một nhóm thiểu số thân Trung Hoa. Khó mà nói được là Trung Quốc sẽ đạt được mục tiêu này như thế nào, bằng các biện pháp cưỡng bức.
Xinjiang Uighur’s pro-independence factions present a different problem. Groups of them have taken to violence. They have supporters outside, including the openly stated Al Qaida in the Middle East. Across the borders, apart from support from Pakistani and Afghani (Taliban) camps, they have Uighur supporters in Kazakhstan and Uzbekistan. These developments, in a manner, impact China's new Europe Silk Road ambition. The ethnic problem in China is not going to go away any time soon unless they seriously work out political reforms and provide living space to these ethnic minorities. But the authorities do not appear to be an item of agenda in the top hierarch in China. They have to contemplate how many can be killed, how many incarcerated, and how many subdued by either end of the rifle-barrel or the butt. The NPC session suggest a total mental paralysis on the part of the authorities over minority issues.	Các nhân tố ủng hộ độc lập cho người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương lại là một vấn đề khác. Nhiều nhóm đã sử dụng bạo lực. Họ có người ủng hộ từ bên ngoài, bao gồm cả tổ chức Al Qaida vẫn lên tiếng công khai ở Trung Đông. Bên kia biên giới, ngoài sự ủng hộ nhận được từ các trại đào tạo của Pakistan và Afghanistan (Taliban), họ còn được trợ lực bởi những người Duy Ngô Nhĩ ở Kazakhstan and Uzbekistan. Những diễn biến này, theo một cách nào đó, ảnh hưởng tới tham vọng xây dựng Con Đường Tơ Lụa châu Âu mới của Trung Quốc. Vấn đề người thiểu số ở Trung Quốc sẽ không kết thúc sớm, trừ phi họ nghiêm túc tiến hành cải cách chính trị và tạo không gian sống cho những cộng đồng thiểu số đó. Nhưng chính quyền địa phương có vẻ không phải là một phần trong chương trình nghị sự của hàng ngũ lãnh đạo cao nhất ở Trung Quốc. Lãnh đạo còn phải tính toán xem có thể giết bao nhiêu người, bỏ tù bao nhiêu, và đánh gục bao nhiêu hoặc bằng báng súng hoặc bằng gậy. Phiên họp của Quốc hội cho thấy tình trạng bại liệt toàn bộ về tinh thần ở một phần giới lãnh đạo khi bàn về các vấn đề dân tộc thiểu số.
The fall of Bo Xilai, Secretary of the Chongqing municipality and a Politburo member during the NPC session may be coincidental. Bo, a princeling (son of a top revolutionary leader) was rated as very powerful. He spearhead an anti-mafia drive in Chongqing, but in course annoyed many powerful people. But his political drive rejuvenating Maoist values, Cultural Revolution songs and plays may have been his real undoing. While Bo was getting a lot of media space, it is noteworthy that neither Party Chief and President Hu Jintao nor Premier Wen Jiabao visited Chongqing during this period. His dismissal when the country’s leadership was present in Beijing must have served a telling massage.	Cú rớt của Bạc Hy Lai, Bí thư thành ủy Trùng Khánh, ủy viên Bộ Chính trị, Quốc hội khóa này, có thể chỉ là tình cờ. Bạc Hy Lai là con ông cháu cha (con của một cán bộ lãnh đạo cấp cao trong cách mạng), được đánh giá là rất mạnh. Ông dẫn đầu một chiến dịch tấn công tội phạm ở Trùng Khánh, nhưng trong quá trình đó, đã chọc giận rất nhiều nhân vật hùng mạnh khác. Nhưng một hành động chính trị của ông – phục hồi các giá trị Mao-ít, các bài ca và vở kịch trong Cách mạng Văn hóa – có lẽ đã thật sự làm hỏng ông. Trong khi Bạc được báo chí dành cho rất nhiều giấy mực, thì cũng cần chú ý rằng cả Tổng Bí thư kiêm Chủ tịch nước Hồ Cẩm Đào lẫn Thủ tướng Ôn Gia Bảo đều không đi thăm Trùng Khánh suốt thời gian đó. Việc Bạc bị loại vào đúng lúc giới lãnh đạo đất nước đang họp ở Bắc Kinh có thể chính là một thông điệp.
The Chinese leadership appears to be caught in a difficult political and ideological matrix. The legitimacy of the party is at stake. It is unlike the Maoist policies will be allowed to return, but the challenging question is how to proceed forward.	Giới lãnh đạo Trung Quốc có vẻ bị kẹt trong trong một ma trận chính trị và ý thức hệ rất phức tạp. Tính chính đáng của đảng đang bị đặt vấn đề. Ít có khả năng các chính sách Mao-ít sẽ được phép quay trở lại, nhưng thách thức ở đây là làm thế nào để tiếp tục tiến lên.
The defence policy enunciated in the work report reveal some interesting facts. Premier Wen emphasised the need for a strong national defence and powerful armed forces for the nation’s security. The concept of national security has widened significantly from the old territorial issues like the reunification of Taiwan to securing claimed territories, terrorism, counter-piracy, securing interests overseas. The most important role for the Peoples Liberation Army (PLA) was to win local wars under information–age condition. This means to ensure Taiwan does not move forward towards independence, prevent other claimants to the sprately group of islands from taking over their clamed territories, and similarly block Japan from extending ownership claims on the Senkaku and other disputed islands in the East China sea.	Chính sách quốc phòng nêu trong báo cáo công tác hé lộ một số dữ kiện thú vị. Thủ tướng Ôn nhấn mạnh yêu cầu phải có quốc phòng mạnh, lực lượng vũ trang hùng hậu, vì an ninh quốc gia. Khái niệm “an ninh quốc gia” đã mở rộng đáng kể, từ các vấn đề chủ quyền cũ như chuyện sáp nhập Đài Loan, đến việc giữ những vùng đất vùng biển đã tuyên bố chủ quyền, đến khủng bố, chống cướp biển, bảo vệ lợi ích ở nước ngoài. Vai trò quan trọng nhất của Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) là phải chiến thắng trong các cuộc chiến khu vực trong kỷ nguyên thông tin. Điều đó nhằm để đảo bảo rằng Đài Loan sẽ không xúc tiến đòi độc lập, ngăn chặn những nước có yêu sách chủ quyền đối với những quần đảo khác khỏi việc chiếm đảo, và tương tự, ngăn Nhật Bản mở rộng yêu sách chủ quyền trên quần đảo Senkaku (Trung Quốc gọi là Điếu Ngư – ND) cũng như các đảo tranh chấp khác trên biển Hoa Đông.
The defence budget for 2012 was increased by 11.2% to approximately $106 billion (the real figures is estimated to be around $180 billion). The emphasis on defence modernization and new acquisitions was also flagged by the revelation of a new missile of 4000 Kms. range which can take out targets in India, and that of the USA in the Asia-Pacific region.	Ngân sách quốc phòng năm 2012 tăng 11,2%, lên xấp xỉ 106 tỷ USD (con số thực được ước tính là vào khoảng 180 tỷ USD). Việc ưu tiên hiện đại hóa quốc phòng và mua sắm thiết bị mới cũng được đánh dấu bằng sự kiện Trung Quốc tiết lộ một tên lửa mới, tầm ngắm 4000 km, có thể ngắm tới các mục tiêu ở Ấn Độ và mục tiêu của Mỹ trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương.
From the deliberations it appeared that the PLA had acquired an enhanced role in China’s national security including making of policy. Gradually, most security institutions in the country are coming under the PLA. The Strategic Planning Department (SPD) set up under the General staff Department of the PLA recently gives the PLA access and role in formation of policies including external policies.	Từ các tính toán, có thể thấy PLA đã nhận một vai trò lớn hơn trong lĩnh vực an ninh quốc gia của Trung Quốc, kể cả việc lập chính sách. Dần dần, nhiều thiết chế an ninh ở nước này sẽ hoạt động dưới quyền PLA. Gần đây, Cục Kế hoạch Chiến lược (SPD) được thành lập dưới trướng tổng hành dinh của PLA, tạo cho PLA cơ hội và vai trò trong việc hình thành các chính sách, kể cả chính sách đối với nước ngoài.
Repeated emphasis that the Party had absolute leadership over the army, raises certain questions. This is not new, yet its importance is that the army is pushing for a greater part of the policy pie. The pressure may not be coming from the PLA members of the Central Military Commission (CMC), but the members of the CMC may be under pressure from the lower echelon. The PLA brass may also be realising some advantages in jargons that ‘army protects the Party’ that is, the army’s role is critical. The PLA is not inclined to remove the Party, but certainly is inclined to milk the Party.	Việc Trung Quốc liên tục nhấn mạnh rằng Đảng có quyền lãnh đạo tuyệt đối quân đội cũng gây ra một số thắc mắc. Điều này không mới, nhưng quan trọng là ở chỗ quân đội đang xúc tiến tìm kiếm một phần lớn hơn trong chiếc bánh chính sách. Áp lực có thể không đến từ các thành viên của PLA trong Quân ủy Trung ương (CMC), nhưng thành viên của CMC lại chịu áp lực từ các cấp thấp hơn. Quan chức PLA có thể cũng nhận thấy một số ích lợi trong cách nói “quân đội bảo vệ đảng”, nghĩa là quân đội đóng một vai trò chủ chốt. PLA không có xu hướng xóa bỏ Đảng, nhưng chắc chắn có ý bòn rút Đảng.
Politically, the stage was shaken by Premier Wen Jiabao during his three-hour press conference on March 14, after the closure of the NPC session. While political reforms was hardly touched in the official NPC report, Wen told the international media that without political (structural) reform, in particular reforms in the leadership system of the Party, economic reforms and gains will be lost. He warned that unless new problems which had cropped were resolved, Cultural Revolution kind of tragedy may recur. Wen also said that the Arab people’s demand for democracy must be respected and truly responded to, and cannot be held back by force. He also said China respects the legitimate aspirations of Syrian people for change and for the pursuit of their own interests.	Trên phương diện chính trị, sân khấu đã rung chuyển khi Thủ tướng Ôn Gia Bảo tổ chức cuộc họp báo ba tiếng đồng hồ ngày 14-3, sau buổi bế mạc kỳ họp của Quốc hội. Trong khi báo cáo chính thức của Quốc hội hầu như không nhắc gì tới cải cách chính trị, thì ông Ôn nói với báo chí quốc tế rằng nếu không có cải cách (về cơ cấu) chính trị, đặc biệt cải cách trong hệ thống lãnh đạo Đảng, cải cách kinh tế và thành tựu sẽ bị xóa sạch. Ông cảnh báo rằng nếu các vấn đề mới nảy sinh không được giải quyết, thì một một thảm kịch kiểu như Cách mạng Văn hóa có thể tái diễn. Ông Ôn cũng nói rằng nhu cầu dân chủ của nhân dân Ả-rập cần phải được tôn trọng và đáp ứng một cách chân thành, và không thể dùng vũ lực để ngăn cản. Ông còn nói Trung Quốc tôn trọng nguyện vọng chính đáng của nhân dân Syria về chuyển đổi và theo đuổi lợi ích cá nhân.
Wen Jiabao is in the last year of his premiership, and is expected withdraw from the frontline after 18th Party congress in October. His open call for political reform over the last three years has been looked as sceptically by some Chinese liberals. Initially, the official media had censored parts of political reform speeches and interviews. But his press conference was widely covered in detail by the official Chinese media, suggesting his views were gaining greater acceptance at high levels.	Năm nay là năm cuối cùng Ôn Gia Bảo làm lãnh đạo, theo dự kiến ông sẽ rút khỏi tuyến đầu sau Đại hội Đảng lần thứ 18 vào tháng 10 tới. Một số nhân vật cổ súy tự do ở Trung Quốc nhìn nhận một cách hoài nghi việc ông công khai kêu gọi cải cách chính trị trong ba năm qua. Lúc đầu, báo chí chính thống có kiểm duyệt vài phần trong các diễn văn và bài phỏng vấn liên quan đến cải cách chính trị. Nhưng cuộc họp báo của ông Ôn được đăng tải rộng rãi và chi tiết trên báo chí chính thống Trung Quốc, cho thấy quan điểm của ông đang được chấp nhận ở những tầng lớp cao cấp.
Mention of ‘Cultural Revolution’, which is a taboo, must be viewed as significant. His view on the Arab spring and the Syrian opposition contradicts China’s stated policies. Wen also took a swipe at Bo Xilai, Chief of Chongqing municipality, dismissed since, for his high handedness to highlight the problems in leadership among leaders who try to rejuvenate Maoism to forward their personal interests.	Đề cập đến “Cách mạng Văn hóa”, vốn dĩ là điều cấm kỵ, phải được xem là hành động rất có ý nghĩa. Quan điểm của ông Ôn về mùa xuân Ả-rập và phong trào chống đối ở Syria cũng mâu thuẫn với các chính sách đã được công bố của Trung Quốc. Ông Ôn còn đả phá Bạc Hy Lai, Bí thư Trùng Khánh, mất chức từ hôm đó, rằng ông Bạc đã quá ngạo mạn, khiến người ta chú ý tới các vấn đề về lãnh đạo trong một đội ngũ các nhà lãnh đạo cố gắng làm sống lại tư tưởng Mao-ít chỉ để phục vụ lợi ích cá nhân.
The cautious 5th session of the 11th NPC appears to be an effort to sweep under the carpet the rising contradiction within the country. A closer look suggests strong currents of dissent, and new ideas swirling underneath. The world’s second largest economy and third powerful army may not be having a sound sleep. The NPC session amended the criminal law to hold suspects without informing their families. Not only the security agencies but even provincial governments are sending large number of cadres to the countryside to prevent any protests and social instability in the run up to and during the 18th Party congress in October.	Kỳ họp thứ năm đầy thận trọng của Quốc hội khóa 11 có vẻ như là một nỗ lực giấu nhẹm những mâu thuẫn đang gia tăng trong nước. Một cái nhìn sâu hơn có thể cho thấy những luồng bất mãn mạnh mẽ và những quan điểm mới cuộn xoáy ở dưới mặt nước. Nền kinh tế lớn thứ hai và lực lượng quân đội mạnh thứ ba thế giới có lẽ đang ngủ không ngon. Kỳ họp của Quốc hội có tiến hành sửa đổi luật hình sự để có thể bắt giữ những kẻ tình nghi mà không phải thông báo cho gia đình họ. Không chỉ cơ quan an ninh, mà ngay cả chính quyền địa phương các cấp cũng đang điều số lượng lớn cán bộ về nông thôn để ngăn chặn bất kỳ cuộc biểu tình hoặc các vụ bất ổn xã hội nào, trong thời gian trước và trong Đại hội Đảng lần thứ 18, sắp diễn ra vào tháng 10 tới.
The developments portend serious tensions in the country. With the strengthening of the army and security agencies and using cadres to snuff protests, the situation is not stable. China’s neighbours, especially those who have territorial disputes with China, need to be alive to these developments. Internal streams have a tendency to flow out.	Công cuộc phát triển đang báo hiệu những căng thẳng nghiêm trọng trong đất nước. Với việc củng cố quân đội và cơ quan an ninh, sử dụng cán bộ để dập tắt biểu tình chống đối, tình hình không hề ổn định. Các láng giềng của Trung Quốc, đặc biệt những nước có tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc, cần hiểu rõ những diễn biến này. Các dòng chảy trong nội bộ một nước luôn có xu hướng tràn ra ngoài.
	Translated by Thủy Trúc
http://www.southasiaanalysis.org/%5Cpapers50%5Cpaper4970.html