Money starts to talk Đồng tiền lên tiếng

Money starts to talk	Đồng tiền lên tiếng
And eventually, perhaps, in one currency, as the tempo of reform accelerates	Và cuối cùng có lẽ bằng một đồng tiền duy nhất, khi nhịp độ cải cách đang gia tăng.
The Economist Jul 20th 2013	The Economist 20/7/2013
AT 9.01am one morning earlier this month, Marino Murillo, a member of Cuba’s ruling Politburo, strode on to the stage at the International Press Centre in Havana, gave a concise account of the government’s economic plans, and took questions for 45 minutes. What would have been routine elsewhere was remarkable in communist Cuba, for three reasons. Gone is the interminable waiting around for the late-night rants of Fidel Castro: punctuality is one of the hallmarks of the government led since 2006 by his younger brother, Raúl. And after internecine political battles over liberalising economic reforms, the government is confident enough of its message to have invited a small group of foreign journalists to hear it—the first such initiative in many years.	Vào lúc 9h01 một buổi sáng đầu tháng 7, Marino Murillo, một thành viên Bộ Chính trị đang cầm quyền của Cuba, sải bước lên bục tại Trung tâm Báo chí quốc tế ở La Habana, đã đưa ra thông báo ngắn gọn về các kế hoạch kinh tế của chính phủ, và trả lời câu hỏi trong 45 phút. Những gì là chuyện thường ngày ở những nơi khác thì là đáng chú ý ở nước Cuba Cộng sản vì 3 lý do. Đã qua rồi sự chờ đợi lê thê để nghe những lời huênh hoang vào đêm muộn của Fidel Castro: sự đúng giờ là một trong những đặc trưng của chính phủ do người em trai của ông, Raul Castro, lãnh đạo kể từ năm 2006. Và sau các cuộc đấu tranh chính trị gây hại lẫn nhau về việc tự do hóa các cải cách kinh tế, chính phủ đủ tự tin về thông điệp của mình để mời một nhóm nhỏ các nhà báo nước ngoài đến nghe về nó – một sáng kiến đầu tiên như vậy trong nhiều năm.
Third was the message itself. Mr Murillo, a burly economist who is in charge of implementing economic reforms (officially dubbed “updating”), stressed that the core of the system remained “social property”. But he also talked of “wealth creation” and the need for “price signals” and “market factors”. “Life has shown that the state can’t do everything,” he said. “Success will lie in how to maintain macro balance while giving space to the market and wealth creation.”	Thứ ba, là chính bản thân thông điệp đó. Ông Murillo, một cựu đại tá quân đội vóc dáng lực lưỡng chịu trách nhiệm thực hiện các cải cách kinh tế (chính thức được gán cho cái tên “cập nhật hóa”), đã nhấn mạnh rằng cốt lõi của hệ thống vẫn là “tài sản xã hội”. Nhưng ông cũng nói về “việc tạo ra của cải” và sự cần thiết phải có “những tín hiệu giá cả” và “các nhân tố thị trường”. Ông nói: “Cuộc sống đã cho thấy rằng nhà nước không thể làm mọi việc. Sự thành công sẽ nằm ở việc làm thể nào để duy trì sự cân bằng vĩ mô trong khi tạo không gian cho thị trường và tạo ra của cải”.
Under 313 “guidelines” approved by a Communist Party Congress in 2011, Raúl Castro is trying to revive the island’s moribund economy by transferring a chunk of it from state to private hands and by streamlining a cumbersome central-planning system. So far the changes have centred on farming and small business.	Theo 313 “nguyên tắc chỉ đạo” được Đại hội Đảng Cộng sản thông qua vào năm 2011, Raul Castro đang tìm cách phục hồi nền kinh tế suy tàn cửa hòn đảo này bằng việc chuyển một lượng lớn tài sản từ nhà nước sang tay tư nhân và bằng việc sắp xếp hợp lý một hệ thống đặt kế hoạch tập trung cồng kềnh. Cho đến nay các thay đổi tập trung vào nông nghiệp và doanh nghiệp nhỏ.
The government has handed over, on ten-year renewable leases, nearly 1.5m hectares (3.7m acres) of land to private farmers or co-operatives, who now occupy 70% of farmland. Farmers can sell almost half their output to the highest bidder, rather than handing all of it over to the state as in the past. About 400,000 Cubans work in the budding private sector of small business and self-employment, up from 150,000 three years ago. Cubans can now buy and sell houses and cars freely and travel abroad. From last month, they can surf the internet at what will soon be a network of 118 telecoms centres, though the price of $4.50 an hour is about a quarter of the average monthly wage for a state worker.	Dựa trên các hợp đồng cho thuê đất có thể gia hạn với thời hạn 10 năm, chính quyền đã chuyển giao gần 1,5 triệu héc ta đất cho người nông dân hay cho các hợp tác xã, hiện đang nắm 70% đất nông nghiệp. Người nông dân có thể bán gần một nửa sản phẩm của họ cho người trả giá cao nhất, thay vì chuyển chúng cho nhà nước như trong quá khứ. Khoảng 400.000 người Cuba làm việc trong khu vực tư nhân bắt đầu phát triển gồm các doanh nghiệp nhỏ và những người tự kinh doanh, tăng lên từ 150.000 người 3 năm trước đây. Người Cuba hiện nay có thể tự do mua bán nhà ở, xe ô tô và đi du lịch nước ngoài. Từ tháng 6, họ có thể sử dụng Internet trên thứ sẽ sớm là một mạng lưới gồm 118 trung tâm viễn thông, mặc dù cái giá 4,5 USD/giờ là khoảng ¼  lương tháng trung bình của công chức nhà nước.
The tempo of reform is accelerating. Over the next 18 months, Mr Murillo said, the government will loosen two of the economy’s most crippling shackles. Starting next year, state enterprises will be allowed to keep half their post-tax profits, to reinvest or distribute to their workers. Their managers will be given much more autonomy. Companies that post persistent losses will, in theory, be liquidated.	Nhịp độ cải cách đang gia tăng. Ông Murillo nói rằng trong 18 tháng tới, chính phủ sẽ nới lỏng 2 trong số các hạn chế gây tê liệt nhất của nền kinh tế này. Bắt đầu từ năm tới, các doanh nghiệp nhà nước sẽ được phép giữ lại 1/2  lợi nhuận sau thuế, để tái đầu tư hay phân bổ cho người lao động. Quản lý của họ sẽ có được nhiều quyền tự chủ hơn. về mặt lý thuyết, các công ty công bố lỗ liên tục sẽ bị loại bỏ.
Mr Murillo is also preparing to unify Cuba’s twin currencies, the source of convoluted distortions and hidden subsidies. Most wages and prices are set in Cuban pesos (CUPs), 25 of which buy a dollar. The tourist economy operates with “convertible” pesos (or CUCs), set at par to the dollar. In fact, CUCs are not freely convertible, because state companies are allowed to pretend that each of their CUPs is worth one CUC. The upshot is that ordinary Cubans are paid a pittance (the average monthly wage of 466 CUPs is worth just $19). Income inequality is rising sharply as more Cubans obtain CUCs, either as remittances from relatives abroad or because they work in tourism or the growing private sector. And since scarce foreign exchange is assigned by government fiat, companies have had no incentive to export or substitute imports.	Ông Murillo cũng đang chuẩn bị để hợp nhất đồng tiền kép của Cuba, nguồn gốc của những sự bóp méo khó hiểu và những khoản trợ cấp bí mật. Phần lớn lương và giá cả được tính bằng đồng peso Cuba (đồng CUP), với tỷ giá 25 CUP/USD. Nền kinh tế du lịch hoạt động bằng đồng peso “có thể chuyển đổi” (đồng CUÇ), có giá trị tương đương với đồng USD. Trên thực tế, đồng CUC không phải có thể tự do chuyển đổi bởi vì các công ty nhà nước được phép ngụy tạo rằng mỗi đồng CUP của họ có giá trị tương đương đồng CUC. Kết quả là người dân thường Cuba được trả một khoản tiền ít ỏi (khoản lương hàng tháng 466 CUP chỉ có giá trị 19 USD). Sự bất bình đẳng thu nhập đang tăng mạnh khi ngày càng nhiều người Cuba sở hữu đồng CUC, hoặc là tiền được chuyển về từ những người họ hàng ở nước ngoài hoặc bởi vì họ làm việc trong ngành du lịch hay khu vực tư nhân đang lớn mạnh. Và vì tỷ giá hối đoái hiếm hoi được ấn định bởi sắc lệnh chính phủ quy định, các công ty không còn động lực để xuất khẩu hay thay thế hàng nhập khẩu.
The logical step would be to unify the two currencies by devaluing the CUC and revaluing the CUP, though this would trigger inflation and boost demand for imports. Instead, officials say that within the next few weeks several industries—starting with sugar, biotechnology and shellfish—will be allowed to start experimenting with different exchange rates. Pavel Vidal, a former official at Cuba’s Central Bank now teaching at the Javeriana University in Cali, Colombia, thinks that these companies will get 12 pesos to the dollar for exports, will pay for imports at seven and book oil imports from Venezuela, Cuba’s main benefactor, at four to the dollar.	Một bước lôgích sẽ là thống nhất hai đồng tiền bằng việc giảm giá đồng CUC và định giá lại đồng CUP, mặc dù hành động này sẽ gây ra lạm phát và thúc đẩy nhu cầu về các sản phẩm nhập khẩu. Thay vào đó, các quan chức nói rằng trong thời gian tới, một vài ngành công nghiệp – bắt đầu với ngành sản xuất đường, công nghệ sinh học và nghề cá – sẽ được phép bắt đầu thử nghiệm những tỷ giá hối đoái khác nhau. Pavel Vidal, cựu quan chức Ngân hàng Trung ương Cuba hiện nay đang giảng dậy tại trường Đại học Javeriana ở Cali, Colombia, cho rằng các công ty sẽ được hưởng tỷ giá 12 peso đổi 1 USD khi xuất khẩu sẽ chịu tỷ giá 7 peso đổi 1 USD khi nhập khẩu và đặt hàng các sản phẩm nhập khẩu dầu lửa từ Venezuela, nhà tài trợ chính của Cuba, với tỷ giá 4 peso đổi lấy 1 USD.
This experimental devaluation should generate opportunities as well as costs. Since companies need management autonomy to take advantage of them, Mr Vidal thinks it is “positive” that currency and enterprise reform are happening together. But he points out that multiple exchange rates tend to generate corruption and hidden subsidies—vices that officials have pledged to fight.	Sự phá giá thử nghiệm này hẳn tạo ra các cơ hội cũng như những phí tổn. Do các công ty cần quyền tự quản lý để tận dụng được những cơ hội này, ông Vidal cho rằng việc cải cách tiền tệ và doanh nghiệp đang diễn ra cùng với nhau là “tích cực”. Nhưng ông chỉ ra rằng nhiều tỷ giá hối đoái có xu hướng tạo ra tham nhũng và trợ cấp bí mật – những thói xấu mà các quan chức phải cam kết chống lại.
If they succeed in their aim of boosting productivity, these reforms are likely to lead to job losses. Raúl Castro originally said that the state would lay off 1.1m workers by 2014. He was forced to backtrack, because many feared losing the little they have (and the opportunity for pilfering that state jobs offer). Instead, the government is quietly easing workers off the state payroll. It is encouraging—or obliging—them to form co-operatives.	Nếu họ thành công trong mục tiêu của mình thúc đẩy năng suất lao động, những cải cách này có thể dẫn đến tình trạng mất công ăn việc làm. Ban đầu, Raúl Castro nói rằng nhà nước cho tới năm 2014 sẽ sa thải 1,1 triệu lao động. Ông bị buộc phải rút lui bởi vì nhiều người lo sợ mất đi những thứ ít ỏi mà họ có (và cơ hội để có chút tiền mà công việc nhà nước mang lại). Thay vào đó, chính phủ lặng lẽ xóa bỏ tên người lao động khỏi bảng lương nhà nước. Điều đó khuyến khích họ – hay buộc họ phải – hình thành các hợp tác xã.
The constitution was recently changed to allow co-operatives outside farming; 197 have so far been authorised, according to Carlos Mateu Pereira, an adviser to the Labour Ministry. State-owned restaurants are to become co-ops; many transport businesses will go down the same route. So will some wholesale markets. There is talk that professionals, such as architects and lawyers, may be able to form co-ops—something which reformist economists favoured from the outset.	Hiến pháp gần đây đã được thay đổi để cho phép có các hợp tác xã ngoài lĩnh vực nông nghiệp; theo Carlos Mateu Pereira, cố vấn Bộ Lao động cho tới nay, 197 hợp tác xã đã được phép hoạt động. Các nhà hàng do nhà nước sở hữu sẽ trở thành các hợp tác xã; nhiều doanh nghiệp vận tải sẽ quyết định đi theo con đường tương tự. Một số thị trường bán buôn cũng sẽ như vậy. Có người nói rằng những người chuyên nghiệp, như các kiến trúc sư và luật sư, có thể thành lập các hợp tác xã – thứ mà các nhà kinh tế có tư tưởng cải cách ủng hộ ngay từ đầu.
But the reforms remain limited and cautious. The characteristic methodology is that change is first piloted in selected provinces or industries before being rolled out across the island. This reflects the leadership’s fear of social—and potentially political—instability. “We cannot have a mass of people without jobs,” says Mr Pereira. But it also restricts the benefits of change.	Nhưng những cải cách vẫn hạn chế và thận trọrrg. Phương pháp luận tiêu biểu là sự thay đổi được thí điểm đầu tiên ở các tỉnh hay các ngành công nghiệp có lựa chọn trước khi được phổ biến khắp hòn đảo này. Việc này phản ánh nỗi lo sợ của giới lãnh đạo về sự bất ổn xã hội – có thể cả bất ổn chính trị. Ông Pereira nói: “Chúng tôi không thể có nhiều người thất nghiệp”. Nhưng điều đó cũng hạn chế những lợi ích của sự thay đổi.
Anti-reform batteries	Các khẩu đội pháo chống cải cách
Reform has powerful enemies. Numbers two and three in the Communist Party’s pecking order, José Ramón Machado and Ramiro Valdés, are elderly Stalinists. The defence establishment still has ties with such disreputable regimes as North Korea’s. On July 16th Panama announced that it had seized 240 tonnes of arms, including two anti-aircraft missile batteries and two MiG-21 fighter jets, concealed beneath a cargo of sugar on a North Korean freighter bound from Havana. Cuba’s government said they were “obsolete defensive weapons” being sent for repair. Although this is a breach of United Nations sanctions, Cuba’s quick acknowledgment suggested that it does not want the incident to inflame its relations with the United States.	Cải cách có những kẻ thù đầy quyền lực. Nhân vật số hai và số ba trong hàng ngũ đảng Cộng sản, Jose Ramon Machado và Ramiro Valdes là các cán bộ lão thành theo chủ nghĩa Stalin. Cơ quan quốc phòng vẫn có các mối liên lệ với những chế độ bất hảo như Triều Tiên. Vào ngày 16/7, Panama tuyên bố nước này đã tịch thu 240 tấn vũ khí, bao gồm 2 khẩu đội tên lửa chống máy bay và 2 máy bay chiến đấu MIG-21, được cất giấu bên dưới một lô hàng đường trên một chiếc tàu chuyên chở của Triều Tiên trở lại về La Habana. Chính phủ Cuba nói rằng chúng “là các vũ khí phòng thủ đã lỗi thời” phải được gửi đi để sửa chữa. Mặc dù đây là sự vi phạm những lệnh trừng phạt của Liên hợp quốc, sự thừa nhận nhanh chóng của Cuba cho thấy nước này không muốn vụ việc này kích động các mối quan hệ với Mỹ.
“Having been told for 50 years that communism is the way, there’s a natural resistance to change,” says Orlando Márquez, the spokesman for Havana’s Catholic archbishop. Bureaucrats fear losing their jobs; for some, ideology is more important than the economy, he says. Many mid-ranking officials still spout the language of central planning.	Orlando Marquez, người phát ngôn của tổng giám mục La Habana nói: “Nếu người ta đã nói trong 50 năm rằng chủ nghĩa Cộng sản là con đường đi, thì có một sự kháng cự tự nhiên chống lại thay đổi”. Ông nói rằng các quan chức lo sợ mất đi việc làm của họ; đối với một số người, tư tưởng quan trọng hơn kinh tế, Nhiều quan chức bậc trung vẫn lải nhải giọng điệu đặt kế hoạch tập trung.
There is also much inertia. Take Héroes de Yaguajay, a long-established agricultural co-operative an hour south of Havana. It has leased an extra 200 hectares of land, doubling its size. But it continues to submit its production plan for approval by the authorities. In an oxymoron of which he appears unconscious, its president, Alfredo Acosta, says: “We are autonomous, but always within the decision of the country.” He says he chooses to continue to sell 80% of the co-op’s output to the state. Mr Acosta has been the president for 25 years.	Cũng có quá nhiều trì trệ. Hãy thử lấy Heroes de Yaguajay, một hợp tác xã nông nghiệp lâu đời, cách La Habana một giờ đi xe về phía Nam, làm ví dụ. Hợp tác xã này đã thuê thêm 200 héc ta đất, tăng gấp đôi diện tích của mình. Nhưng hợp tác xã này tiếp tục đệ trình kế hoạch sản xuất của mình để các nhà chức trách thông qua. Bằng phép nghịch hợp về những gì ông dường như không ý thức được, chủ tịch hợp tác xã này, Alfredo Acosta, nói: “Chúng tôi có quyền tự quyết, nhưng thường là theo các quyết định của đất nước”. Ông nói rằng ông chọn tiếp tục bán 80% sản phẩm của hợp tác xã cho nhà nước. Ông Acosta đã làm chủ tịch hợp tác xã này trong 25 năm.
Responding, slowly, to price signals	Đáp ứng, từ từ, đối với các tín hiệu về giá
While Mr Murillo insists that Cuba needs foreign investment, the government seems paralysed by the issue. As part of an anti-corruption drive, it purged some of its cleverest officials and locked up several foreign businessmen (in horrible conditions), though two were recently freed. The government is drawing up rules for a free-trade zone next to a new container port at Mariel, 40km (25 miles) west of Havana, built by Brazil’s Odebrecht and due to open in December. Brazilian pharmaceutical firms and a glassmaker have expressed interest in setting up export plants there.	Trong khi ông Murillo khẳng định rằng Cuba cần có vốn đầu to nước ngoài, chính phủ dường như bị vấn đề này làm choáng váng. Như một phần của nỗ lực chống tham nhũng, chính phủ đã thanh trừng một số quan chức giỏi nhất và bắt giữ một vài doanh nhân nước ngoài (trong những điều kiện khủng khiếp nhất) cho dù gần đây hai người đã được trả tự do. Chính phủ đang thảo ra quy tắc cho một khu vực thương mại tự do nằm bên cạnh một cảng côngtenơ mới tại Mariel cách La Habana 40 km về phía Tây, do công ty Odebrecht của Brazil xây dựng và sẽ mở cửa hoạt động vào tháng 12 tới. Các công ty dược và một nhà sản xuất thủy tinh của Brazil đã bầy tỏ quan tâm đến việc xây dựng các nhà máy xuất khẩu ở đó.
Cautious though they are, the reforms are producing social changes. “I’m seeing a very gradual and very slow rebirth of a middle class,” says a teacher in Havana. Many private restaurants, guesthouses and shops have become genuine small businesses, while many farmers are making good money. Private gyms, spas and even cinemas are springing up to cater to this new moneyed group. The teacher reports that the price of a haircut has gone up from 1.20 to 20 CUPs. Gilberto Valladares, a chubby and dynamic man who has set up a beauty parlour in his flat in Old Havana and become a celebrity hairdresser, says he charges up to 10 CUCs a pop.	Mặc dù là thận trọng, nhưng các cải cách này đang tạo ra những sự thay đổi xã hội. Một giáo viên ở La Habana nói: “Tôi đang chứng kiến sự tái sinh của tầng lớn trung lưu đang diễn ra rất từ từ và chậm rãi”. Nhiều nhà hàng, nhà khách và cửa hàng tư nhân đã trở thành các dọanh nghiệp nhỏ thực sự, trong khi nhiều người nông dân đang kiếm được tiền. Các phòng tập thể hình, các trung tâm chăm sóc sắc đẹp và thậm chí các rạp chiếu phim tư nhân đang xuất hiện nhan nhản nhằm phục vụ nhóm có tiền mới này. Người giáo viên này cho biết giá cắt tóc đã tăng từ 1,2 CUP lên 20 CUP. Gilberto Valladares, một người đàn ông mập mạp và năng động đã mở một cửa hiệu chăm sóc sắc đẹp tại căn hộ của mình ở Old Havana và đã trở thành một nhà làm tóc cho những người nổi tiếng, nói rằng ông tính giá tới 10 CUC cho 1 ngôi sao nhạc Pop.
To those who criticise the slow pace of reform, Raúl Castro rightly points out that “we are moving at a faster pace” than many imagine. But so far the benefits of change are limited. Economic growth is running at under 3% a year. Agricultural production has yet to increase, officially at least. “Until now the government’s proposal has been to create wealth but not wealthy people,” says Mr Márquez. “That’s complicated.” The next couple of years will determine just how much Cuba is ready to change.	Đối với nhưng người chỉ trích nhịp độ cải cách chậm chạp, Raúl Castro thẳng thắn chỉ ra rằng “chúng ta đang vận động với một nhịp độ nhanh” hơn nhiều người tưởng. Nhưng những lợi ích mà sự thay đổi mang lai là hạn chế. Tăng trưởng kinh tế là dươi 3%/năm. Sản lượng nông nghiệp vẫn chưa tăng, ít nhất là về mặt chính thức. Ông Márquez nói: “Cho tới nay, đề xuất của chính phủ đang tạo ra của cải chứ không tạo ra người giàu. Điều đó là phức tạp”. Hai năm tới sẽ quyết định Cuba sẵn sàng thay đổi tới mức nào.
http://www.economist.com/news/americas/21581990-and-eventually-perhaps-one-currency-tempo-reform-accelerates-money-starts