The City: Beijing Thành phố: Bắc Kinh

The City: Beijing	Thành phố: Bắc Kinh
Ai Weiwei	Ngãi Vị Vị
Beijing is two cities. One is of power and of money. People don’t care who their neighbors are; they don’t trust you. The other city is one of desperation. I see people on public buses, and I see their eyes, and I see they hold no hope. They can’t even imagine that they’ll be able to buy a house. They come from very poor villages where they’ve never seen electricity or toilet paper.	Bắc Kinh là hai thành phố. Bên này là một thành phố của quyền lực và tiền bạc. Người ta chẳng quan tâm láng giềng họ là ai; họ chẳng bao giờ tin cậy bạn. Bên kia là một thành phố tràn trề tuyệt vọng. Tôi thấy họ trên những chiếc xe buýt công cộng, tôi nhìn vào đôi mắt của họ, và tôi thấy họ chẳng ôm ấp hy vọng gì. Thậm chí họ chẳng thể tưởng tượng nổi mình sẽ có khả năng mua được một căn nhà. Họ đến từ những ngôi làng nghèo xơ xác, nơi mà họ chẳng bao giờ thấy ánh đèn điện và giấy toa-lét.
Every year millions come to Beijing to build its bridges, roads, and houses. Each year they build a Beijing equal to the size of the city in 1949. They are Beijing’s slaves. They squat in illegal structures, which Beijing destroys as it keeps expanding. Who owns houses? Those who belong to the government, the coal bosses, the heads of big enterprises. They come to Beijing to give gifts—and the restaurants and karaoke parlors and saunas are very rich as a result.	Mỗi năm hàng triệu người đến Bắc Kinh để xây cầu, xây đường, và xây nhà cho nó. Mỗi năm họ xây thêm một Bắc Kinh có kích thước bằng thành phố này vào năm 1949. Họ là dân nô lệ của Bắc Kinh. Họ sống lây lất trong những cấu trúc bất hợp pháp mà Bắc Kinh sẽ hủy diệt vì nó cứ mãi bành trướng. Ai làm chủ nhà cửa? Những người trong chính quyền, các ông sếp mỏ than, các xì thẩu của những doanh nghiệp lớn. Họ đến Bắc Kinh để ban bố tặng phẩm — và kết quả là các nhà hàng, các quán karaoke, các phòng tắm hơi cứ thế mà giàu kếch sù.
Beijing tells foreigners that they can understand the city, that we have the same sort of buildings: the Bird’s Nest, the CCTV tower. Officials who wear a suit and tie like you say we are the same and we can do business. But they deny us basic rights. You will see migrants’ schools closed. You will see hospitals where they give patients stitches—and when they find the patients don’t have any money, they pull the stitches out. It’s a city of violence.	Bắc Kinh bày tỏ với người ngoại quốc rằng họ có thể hiểu được thành phố này, rằng chúng tôi cũng có các công trình kiến trúc cùng loại: Tổ Chim, Tháp Đài Truyền Hình Trung Ương CCTV. Quan chức mặc côm-lê và đeo cà-vạt như bạn nói rằng chúng ta chẳng khác gì nhau và chúng ta có thể làm ăn. Nhưng họ khước từ mọi quyền lợi cơ bản của chúng tôi. Bạn sẽ thấy nhiều ngôi trường dành cho dân nhập cư đã bị đóng cửa. Bạn sẽ thấy những bệnh viện nơi họ khâu vết thương cho bệnh nhân — và khi phát hiện bệnh nhân không có tiền họ sẽ lập tức tháo chỉ. Đây là một thành phố oa tàng bạo lực.
The worst thing about Beijing is that you can never trust the judicial system. Without trust, you cannot identify anything; it’s like a sandstorm. You don’t see yourself as part of the city—there are no places that you relate to, that you love to go. No corner, no area touched by a certain kind of light. You have no memory of any material, texture, shape. Everything is constantly changing, according to somebody else’s will, somebody else’s power.	Điều tồi tệ nhất về Bắc Kinh là bạn không bao giờ có thể tín nhiệm hệ thống tư pháp. Không có tín nhiệm, bạn chẳng thể xác định được điều gì cả; nó giống hệt một cơn bão cát. Bạn không thể xem mình là một bộ phận của thành phố. Chẳng có nơi nào mà bạn có thể tạo dựng được quan hệ, chẳng có nơi nào mà bạn ưa đến viếng thăm. Không có ngõ ngách, khu vực nào được soi rọi bằng một loại ánh sáng nào đó. Bạn chẳng có ký ức gì về bất cứ một loại vật liệu, kết cấu, và hình thái nào cả. Mọi thứ luôn luôn thay đổi, theo ý nguyện của một kẻ nào đó, theo quyền lực của một kẻ nào đó.
To properly design Beijing, you’d have to let the city have space for different interests, so that people can coexist, so that there is a full body to society. A city is a place that can offer maximum freedom. Otherwise it’s incomplete.	Nếu muốn thiết kế Bắc Kinh cho hợp cách, bạn phải giành cho nó một khoảnh không gian để dung chứa nhiều sở thích, để cư dân có thể cộng tồn, để xã hội có được một thực thể hoàn chỉnh. Thành phố là nơi có thể cung ứng nguồn tự do tối đa. Nếu không, nó vẫn còn thiếu thốn.
I feel sorry to say I have no favorite place in Beijing. I have no intention of going anywhere in the city. The places are so simple. You don’t want to look at a person walking past because you know exactly what’s on his mind. No curiosity. And no one will even argue with you.	Tôi cảm thấy ân hận khi nói rằng Bắc Kinh chẳng có nơi nào mà tôi ưa thích nhất cả. Tôi chẳng có ý định đi đâu trong thành phố này cả. Mọi nơi đều quá đơn giản. Bạn chẳng muốn nhìn người bộ hành bước qua vì bạn biết đích xác họ đang nghĩ gì. Không có tính hiếu kỳ. Và thậm chí không ai muốn lý luận với bạn.
None of my art represents Beijing. The Bird’s Nest—I never think about it. After the Olympics, the common folks don’t talk about it because the Olympics did not bring joy to the people.	Nghệ thuật của tôi chẳng có gì tượng trưng cho Bắc Kinh cả. Tổ Chim — tôi không bao giờ nghĩ đến nó. Sau Thế Vận Hội chẳng ai màng thảo luận về nó vì Thế Vận Hội không mang lại cho người dân niềm vui nào.
There are positives to Beijing. People still give birth to babies. There are a few nice parks. Last week I walked in one, and a few people came up to me and gave me a thumbs up or patted me on the shoulder. Why do they have to do that in such a secretive way? No one is willing to speak out. What are they waiting for? They always tell me, “Weiwei, leave the nation, please.” Or “Live longer and watch them die.” Either leave, or be patient and watch how they die. I really don’t know what I’m going to do.	Bắc Kinh cũng có vài điều hay. Người ta vẫn sinh con. Vẫn còn một vài công viên đẹp. Tuần rồi tôi lang thang trong một công viên loại đó và có vài người đến trước mặt giơ hai ngón tay cái lên để tỏ ý khen hoặc vỗ vào vai tôi. Sao họ phải làm chuyện đó một cách lén lút như vậy? Không ai muốn lên tiếng. Họ đang chờ đợi gì vậy? Họ luôn luôn bảo tôi: "Vị Vị, xin hãy bỏ nước ra đi." Hoặc là "Cố sống lâu hơn để xem tụi nó chết nhé." Ra đi, hay kiên nhẫn và xem chúng chết như thế nào. Thực sự tôi chẳng biết mình sẽ làm gì.
My ordeal made me understand that on this fabric, there are many hidden spots where they put people without identity. With no name, just a number. They don’t care where you go, what crime you committed. They see you or they don’t see you, it doesn’t make the slightest difference. There are thousands of spots like that. Only your family is crying out that you’re missing. But you can’t get answers from the street communities or officials, or even at the highest levels, the court or the police or the head of the nation. My wife has been writing these kinds of petitions every day, making phone calls to the police station every day. Where is my husband? Just tell me where my husband is. There is no paper, no information.	Thử thách gian khổ đó đã khiến tôi nhận thức được rằng trên mảnh vải này còn có nhiều đốm điểm được dấu kín, nơi chúng nhốt người không có thân phận. Không tên tuổi, chỉ là một con số. Chúng chẳng quan tâm bạn sẽ đi về đâu, bạn đã phạm tội gì. Chúng nhìn thấy bạn hay chúng không nhìn thấy bạn, điều đó chẳng tạo nên một khác biệt nào thậm chí chỉ ở mức độ nhỏ nhất. Có cả hàng ngàn những đốm điểm đó. Chỉ có gia đình bạn kêu gào rằng bạn bị mất tích. Nhưng bạn sẽ không tìm được lời phúc đáp từ tổ dân phố hay quan chức, hay từ những tầng lớp cao cấp nhất, tòa án, công an, hay cả chủ tịch nước. Vợ tôi ngày nào cũng viết đơn thỉnh cầu, gọi điện thoại đến sở công an. Chồng tôi ở đâu? Làm ơn cho tôi biết chồng tôi ở đâu. Chẳng có giấy tờ, chẳng có tin tức gì cả.
The strongest character of those spaces is that they’re completely cut off from your memory or anything you’re familiar with. You’re in total isolation. And you don’t know how long you’re going to be there, but you truly believe they can do anything to you. There’s no way to even question it. You’re not protected by anything. Why am I here? Your mind is very uncertain of time. You become like mad. It’s very hard for anyone. Even for people who have strong beliefs.	Đặc tính mãnh liệt nhất của những nơi đó là chúng hoàn toàn bị chặt đứt và loại khỏi ký ức của bạn hay bất cứ thứ gì mà bạn từng quen thuộc. Bạn bị cô lập hoàn toàn. Và bạn không biết mình phải ở đó bao lâu, nhưng bạn tin chắc rằng chúng có thể làm bất cứ điều gì đối với bạn. Chẳng có cách nào thậm chí chỉ để chất vấn điều đó. Chẳng có gì bảo vệ cho bạn cả. Tại sao mình ở đây? Thời gian cứ chập chờn trong tâm trí bạn. Bạn trở nên như thể cuồng điên. Đây là một điều gian nan đối với bất cứ ai. Thậm chí đối với những người có tín niệm mạnh mẽ.
This city is not about other people or buildings or streets but about your mental structure. If we remember what Kafka writes about his Castle, we get a sense of it. Cities really are mental conditions. Beijing is a nightmare. A constant nightmare.	Thành phố này không phải là chuyện về những con người khác, về các công trình kiến trúc hay đường phố, mà chính là cấu trúc tâm linh của bạn. Nếu chúng ta nhớ những gì Kafka đã viết về Lâu Đài của ổng, chúng ta sẽ ý thức được điều đó. Thành phố thực sự chỉ là hoàn cảnh tâm linh. Bắc Kinh là một cơn ác mộng. Một cơn ác mộng vĩnh hằng.
	Translated by Nam Hải Trường Sơn