AN AMERICAN TRAGEDY MỘT BI KỊCH MỸ

AN AMERICAN TRAGEDY	MỘT BI KỊCH MỸ
By David Remnick	David Remnick
The New Yorker, November 9, 2016.	The New Yorker, 9/10/2016.
The election of Donald Trump to the Presidency is nothing less than a tragedy for the American republic, a tragedy for the Constitution, and a triumph for the forces, at home and abroad, of nativism, authoritarianism, misogyny, and racism. Trump’s shocking victory, his ascension to the Presidency, is a sickening event in the history of the United States and liberal democracy. On January 20, 2017, we will bid farewell to the first African-American President—a man of integrity, dignity, and generous spirit—and witness the inauguration of a con who did little to spurn endorsement by forces of xenophobia and white supremacy. It is impossible to react to this moment with anything less than revulsion and profound anxiety.	Việc Donald Trump đắc cử tổng thống không khác gì một bi kịch đối với nền cộng hòa Mỹ, một bi kịch đối với hiến pháp Mỹ, và một chiến thắng đối với các lực lượng, trong nước và ngoài nước, của chủ nghĩa bản địa bài ngoại, chủ nghĩa chuyên chế, sự kỳ thị nữ giới, và phân biệt chủng tộc. Chiến thắng chấn động của Trump, việc ông leo lên ghế tổng thống, là một sự kiện đáng thất vọng trong lịch sử nước Mỹ và nền dân chủ tự do. Ngày 20 tháng 1 năm 2017, chúng ta sẽ chia tay vị tổng thống người Mỹ gốc Phi đầu tiên—một con người của liêm chính, phẩm giá, và tinh thần hào sảng—và chứng kiến lễ nhậm chức của một con người giả dối đã không làm gì nhiều để cự tuyệt sự ủng hộ của các lực lượng bài ngoại và thượng tôn da trắng. Không thể nào phản ứng lại thời khắc này với bất cứ điều gì khác ngoài sự ghê tởm và lo lắng sâu sắc.
There are, inevitably, miseries to come: an increasingly reactionary Supreme Court; an emboldened right-wing Congress; a President whose disdain for women and minorities, civil liberties and scientific fact, to say nothing of simple decency, has been repeatedly demonstrated. Trump is vulgarity unbounded, a knowledge-free national leader who will not only set markets tumbling but will strike fear into the hearts of the vulnerable, the weak, and, above all, the many varieties of Other whom he has so deeply insulted. The African-American Other. The Hispanic Other. The female Other. The Jewish and Muslim Other. The most hopeful way to look at this grievous event—and it’s a stretch—is that this election and the years to follow will be a test of the strength, or the fragility, of American institutions. It will be a test of our seriousness and resolve.	Có những bất hạnh chắc chắn đang đến: một Tối cao Pháp viện ngày càng phản động; một Quốc hội cánh hữu được củng cố; một tổng thống có thái độ khinh thị đối với phụ nữ và các nhóm thiểu số, các quyền tự do dân sự và thực tế khoa học, chưa nói gì đến phép lịch sự đơn thuần, đã được thể hiện nhiều lần. Trump là sự thô tục vô biên, một lãnh đạo nhà nước thiếu kiến thức, người sẽ không chỉ làm các thị trường tụt dốc mà còn gây ra nỗi sợ cho những người dễ bị tổn thương, yếu thế, và, trên tất cả, nhiều biến thể “người khác” mà ông đã xúc phạm nặng nề. Người Mỹ gốc Phi khác. Người Mỹ gốc Tây Ban Nha khác. Người phụ nữ khác. Người Do thái và Hồi giáo khác. Cách nhìn hy vọng nhất—và đó là nói quá—về sự kiện đau thương này là cuộc bầu cử này và những năm tới sẽ là một bài thử thách sức mạnh, hoặc tính mong manh, của những thể chế Mỹ. Nó sẽ là một bài thử thách sự nghiêm túc và quyết tâm của chúng ta.
Early on Election Day, the polls held out cause for concern, but they provided sufficiently promising news for Democrats in states like Pennsylvania, Michigan, North Carolina, and even Florida that there was every reason to think about celebrating the fulfillment of Seneca Falls, the election of the first woman to the White House. Potential victories in states like Georgia disappeared, little more than a week ago, with the F.B.I. director’s heedless and damaging letter to Congress about reopening his investigation and the reappearance of damaging buzzwords like “e-mails,” “Anthony Weiner,” and “fifteen-year-old girl.” But the odds were still with Hillary Clinton.	Đầu ngày bầu cử, các cuộc thăm dò đã cho thấy có lý do để lo ngại, nhưng cũng đem đến những tin tức đủ hứa hẹn cho các đảng viên Dân chủ ở những tiểu bang như Pennsylvania, Michigan, North Carolina, và thậm chí Florida đến mức không có lý do gì để không nghĩ đến việc ăn mừng hội nghị Seneca Falls được trọn vẹn, việc người phụ nữ đầu tiên đắc cử vào Nhà Trắng. Chiến thắng tiềm năng ở những tiểu bang như Georgia đã biến mất, chỉ hơn một tuần trước đấy, với lá thư tắc trách và đầy tổn hại gửi Quốc hội của giám đốc F.B.I. về việc mở lại cuộc điều tra của ông và sự xuất hiện trở lại của những từ ngữ thịnh hành đầy tổn hại như “e-mail,” “Anthony Weiner,” và “cô bé mười lăm tuổi.” Nhưng lợi thế vẫn nghiêng về phía Hillary Clinton.
All along, Trump seemed like a twisted caricature of every rotten reflex of the radical right. That he has prevailed, that he has won this election, is a crushing blow to the spirit; it is an event that will likely cast the country into a period of economic, political, and social uncertainty that we cannot yet imagine. That the electorate has, in its plurality, decided to live in Trump’s world of vanity, hate, arrogance, untruth, and recklessness, his disdain for democratic norms, is a fact that will lead, inevitably, to all manner of national decline and suffering.	Ngay từ đầu, Trump đã có vẻ giống như một bức biếm họa méo mó của mọi phản ánh mục nát của cánh hữu cực đoan. Việc ông đã thắng thế, việc ông đã chiến thắng cuộc bầu cử này, là một đòn choáng váng vào tinh thần; đó là một sự kiện rất có thể sẽ đưa đất nước vào một giai đoạn bất ổn kinh tế, chính trị, và xã hội mà chúng ta chưa thể hình dung ra. Việc đa số tương đối cử tri quyết định sống trong thế giới phù phiếm, hận thù, kiêu ngạo, giả dối, và liều lĩnh của Trump, sự quay lưng của ông đối với các chuẩn mực dân chủ, là một thực tế chắc chắn sẽ dẫn đến mọi hình thức suy tàn và khổ cực của đất nước.
In the coming days, commentators will attempt to normalize this event. They will try to soothe their readers and viewers with thoughts about the “innate wisdom” and “essential decency” of the American people. They will downplay the virulence of the nationalism displayed, the cruel decision to elevate a man who rides in a gold-plated airliner but who has staked his claim with the populist rhetoric of blood and soil. George Orwell, the most fearless of commentators, was right to point out that public opinion is no more innately wise than humans are innately kind. People can behave foolishly, recklessly, self-destructively in the aggregate just as they can individually. Sometimes all they require is a leader of cunning, a demagogue who reads the waves of resentment and rides them to a popular victory. “The point is that the relative freedom which we enjoy depends of public opinion,” Orwell wrote in his essay “Freedom of the Park.” “The law is no protection. Governments make laws, but whether they are carried out, and how the police behave, depends on the general temper in the country. If large numbers of people are interested in freedom of speech, there will be freedom of speech, even if the law forbids it; if public opinion is sluggish, inconvenient minorities will be persecuted, even if laws exist to protect them.”	Trong những ngày tới, các nhà bình luận sẽ cố gắng bình thường hóa sự kiện này. Họ sẽ cố gắng xoa dịu độc giả và khán giả bằng những suy nghĩ về “sự khôn ngoan bẩm sinh” và “sự đứng đắn về bản chất” của người Mỹ. Họ sẽ đánh giá thấp tính độc hại của chủ nghĩa dân tộc đang hiện diện, quyết định tàn nhẫn là bầu lên một người đi lại bằng máy bay mạ vàng nhưng giành ghế tổng thống bằng luận điệu dân túy kiểu máu và đất. George Orwell, người can đảm nhất trong các nhà bình luận, đã đúng khi chỉ ra rằng dư luận vốn không khôn ngoan không khác gì con người vốn không tốt đẹp. Người ta có thể hành xử một cách ngu ngốc, bất cẩn, và tự hủy hoại trong số đông cũng như khi đứng một mình. Đôi khi tất cả những gì họ cần là một nhà lãnh đạo xảo quyệt, một kẻ mị dân đọc được những cơn sóng oán giận và cưỡi chúng đến một chiến thắng đa số. “Vấn đề là sự tự do tương đối mà chúng ta hưởng lại phụ thuộc vào dư luận,” Orwell viết trong tiểu luận “Freedom of the Park.” “Luật pháp không phải là sự bảo hộ. Chính quyền làm ra luật pháp, nhưng chúng có được thực thi hay không, và cảnh sát hành xử thế nào, thì phụ thuộc vào tâm tính chung của đất nước. Nếu nhiều người quan tâm đến tự do ngôn luận thì sẽ có tự do ngôn luận, cho dù luật pháp có cấm đoán; nếu dư luận trì trệ, những nhóm thiểu số gặp khó khăn sẽ bị bức hại, cho dù luật pháp có tồn tại để bảo vệ họ.”
Trump ran his campaign sensing the feeling of dispossession and anxiety among millions of voters—white voters, in the main. And many of those voters—not all, but many—followed Trump because they saw that this slick performer, once a relative cipher when it came to politics, a marginal self-promoting buffoon in the jokescape of eighties and nineties New York, was more than willing to assume their resentments, their fury, their sense of a new world that conspired against their interests. That he was a billionaire of low repute did not dissuade them any more than pro-Brexit voters in Britain were dissuaded by the cynicism of Boris Johnson and so many others. The Democratic electorate might have taken comfort in the fact that the nation had recovered substantially, if unevenly, from the Great Recession in many ways—unemployment is down to 4.9 per cent—but it led them, it led us, to grossly underestimate reality. The Democratic electorate also believed that, with the election of an African-American President and the rise of marriage equality and other such markers, the culture wars were coming to a close. Trump began his campaign declaring Mexican immigrants to be “rapists”; he closed it with an anti-Semitic ad evoking “The Protocols of the Elders of Zion”; his own behavior made a mockery of the dignity of women and women’s bodies. And, when criticized for any of it, he batted it all away as “political correctness.” Surely such a cruel and retrograde figure could succeed among some voters, but how could he win? Surely, Breitbart News, a site of vile conspiracies, could not become for millions a source of news and mainstream opinion. And yet Trump, who may have set out on his campaign merely as a branding exercise, sooner or later recognized that he could embody and manipulate these dark forces. The fact that “traditional” Republicans, from George H. W. Bush to Mitt Romney, announced their distaste for Trump only seemed to deepen his emotional support.	Trump trong chiến dịch tranh cử của mình đã cảm nhận được cảm giác bị tước đoạt và lo âu của hàng triệu cử tri—đa số là cử tri da trắng. Và nhiều trong số họ—không phải tất cả, nhưng nhiều người—đã đi theo Trump bởi họ thấy kẻ trình diễn bóng bẩy này, từng là một người tương đối vô danh về chính trị, một anh hề ngoài lề tự quảng bá bản thân trong bối cảnh New York những năm tám mươi và chín mươi, đã sẵn lòng đón nhận những oán hận của họ, cơn giận của họ, cảm quan của họ về một thế giới đang âm mưu chống lại lợi ích của họ. Việc ông là một tỷ phú ít được tôn trọng đã không ngăn cản họ, không khác gì nhiều cử tri ở Anh ủng hộ Brexit đã không bị ngăn cản bởi chủ nghĩa hoài nghi của Boris Johnson và rất nhiều người khác. Cử tri đảng Dân chủ có lẽ đã an tâm với thực tế là đất nước đã phần nào phục hồi đáng kể, dù không đồng đều, sau Đại Suy thoái—tỷ lệ thất nghiệp giảm còn 4,9%—nhưng nó đã khiến họ, nó đã khiến chúng ta, đánh giá quá thấp hiện thực. Cử tri đảng Dân chủ cũng đã tin rằng, với việc bầu lên một tổng thống người Mỹ gốc Phi và sự trỗi dậy của bình đẳng hôn nhân và những dấu ấn tương tự khác, các cuộc chiến tranh văn hóa đã đi đến hồi kết. Trump bắt đầu chiến dịch tranh cử với tuyên bố người nhập cư Mexico là “những kẻ hiếp dâm”; ông kết thúc nó bằng một quảng cáo bài Do thái gợi lên cuốn The Protocols of the Elders of Zion; hành vi của chính ông đã nhạo báng phẩm giá và thân thể của phụ nữ. Và, khi bị chỉ trích vì bất kỳ điều gì, ông gạt bay nó như sự “đúng đắn chính trị.” Chắc chắn một nhân vật tàn nhẫn và suy đồi như vậy có thể thành công với một số cử tri, nhưng làm sao ông có thể thắng? Chắc chắc, Breitbart News, một trang tin đầy âm mưu hiểm độc, không thể trở thành một nguồn tin tức và ý kiến chủ lưu cho hàng triệu người. Vậy mà Trump, vốn rất có thể chỉ khởi đầu chiến dịch của mình như một nỗ lực tạo dựng thương hiệu, sớm muộn đã nhận ra ông có thể đại diện cho và thao túng được những lực lượng đen tối ấy. Việc những đảng viên Cộng hòa “truyền thống,” từ George H. W. Bush đến Mitt Romney, tuyên bố không ủng hộ Trump có vẻ chỉ làm sâu sắc thêm sự ủng hộ tinh thần dành cho ông.
The commentators, in their attempt to normalize this tragedy, will also find ways to discount the bumbling and destructive behavior of the F.B.I., the malign interference of Russian intelligence, the free pass—the hours of uninterrupted, unmediated coverage of his rallies—provided to Trump by cable television, particularly in the early months of his campaign. We will be asked to count on the stability of American institutions, the tendency of even the most radical politicians to rein themselves in when admitted to office. Liberals will be admonished as smug, disconnected from suffering, as if so many Democratic voters were unacquainted with poverty, struggle, and misfortune. There is no reason to believe this palaver. There is no reason to believe that Trump and his band of associates—Chris Christie, Rudolph Giuliani, Mike Pence, and, yes, Paul Ryan—are in any mood to govern as Republicans within the traditional boundaries of decency. Trump was not elected on a platform of decency, fairness, moderation, compromise, and the rule of law; he was elected, in the main, on a platform of resentment. Fascism is not our future—it cannot be; we cannot allow it to be so—but this is surely the way fascism can begin.	Các nhà bình luận, trong nỗ lực bình thường hóa bi kịch này, cũng sẽ tìm cách giảm nhẹ hành động vụng về và phá hoại của F.B.I., sự can thiệp thâm hiểm của tình báo Nga, thẻ thông hành—những giờ đưa tin liên tục, không qua biên tập về những buổi vận động cử tri của ông—mà các đài truyền hình cáp đem lại cho Trump, nhất là trong những tháng đầu của chiến dịch của ông. Chúng ta sẽ được yêu cầu tin tưởng vào sự ổn định của các thể chế Mỹ, vào xu thế là ngay cả những chính trị gia cực đoan nhất cũng sẽ tiết chế bản thân khi nhậm chức. Các nhà tự do chủ nghĩa sẽ bị cho là tự mãn, xa rời khổ cực, cứ như thể nhiều đảng viên Dân chủ không biết thế nào là nghèo đói, vật lộn, và bất hạnh. Không có lý do gì để tin vào lời phỉnh phờ này. Không có lý do gì để tin rằng Trump và phe nhóm cộng sự của ông—Chris Christie, Rudolph Giuliani, Mike Pence, và, phải, cả Paul Ryan—sẽ muốn quản trị với tư cách đảng viên Cộng hòa trong những ranh giới lễ nghi truyền thống. Trump không được bầu lên trên nền tảng của sự đứng đắn, công bằng, ôn hòa, thỏa hiệp, và pháp quyền; mà được bầu lên chủ yếu trên nền tảng của sự oán hận. Chủ nghĩa phát xít không phải—nó không thể; chúng ta không thể cho phép nó—là tương lai của chúng ta, nhưng đây chắc chắn là cách chủ nghĩa phát xít có thể khởi đầu.
Hillary Clinton was a flawed candidate but a resilient, intelligent, and competent leader, who never overcame her image among millions of voters as untrustworthy and entitled. Some of this was the result of her ingrown instinct for suspicion, developed over the years after one bogus “scandal” after another. And yet, somehow, no matter how long and committed her earnest public service, she was less trusted than Trump, a flim-flam man who cheated his customers, investors, and contractors; a hollow man whose countless statements and behavior reflect a human being of dismal qualities—greedy, mendacious, and bigoted. His level of egotism is rarely exhibited outside of a clinical environment.	Hilary Clinton là một ứng cử viên thiếu sót, nhưng là một nhà lãnh đạo kiên cường, thông minh, và có năng lực, một người không bao giờ có thể vượt qua hình ảnh của mình trong hàng triệu cử tri như một người không đáng tin và có đặc quyền. Một phần của điều này là kết quả của bản năng gây nghi ngờ cố hữu của bà, phát triển trong nhiều năm sau hết vụ “bê bối” giả này đến vụ khác. Vậy mà, bằng cách nào đó, bất luận bà phụng sự công chúng nghiêm túc lâu và tận tâm thế nào, bà vẫn không đáng tin bằng Trump, một người giả dối lừa gạt cả những khách hàng, các nhà đầu tư, và các nhà thầu của mình; một con người sáo rỗng với vô số phát ngôn và hành vi phản ánh một con người mang những phẩm chất thấp kém—tham lam, gian dối, và cuồng tín. Mức độ ích kỷ của ông hiếm khi được thể hiện bên ngoài một môi trường y tế lâm sàng.
For eight years, the country has lived with Barack Obama as its President. Too often, we tried to diminish the racism and resentment that bubbled under the cyber-surface. But the information loop had been shattered. On Facebook, articles in the traditional, fact-based press look the same as articles from the conspiratorial alt-right media. Spokesmen for the unspeakable now have access to huge audiences. This was the cauldron, with so much misogynistic language, that helped to demean and destroy Clinton. The alt-right press was the purveyor of constant lies, propaganda, and conspiracy theories that Trump used as the oxygen of his campaign. Steve Bannon, a pivotal figure at Breitbart, was his propagandist and campaign manager.	Trong tám năm qua, đất nước đã sống với Barack Obama trên cương vị tổng thống. Chúng ta quá thường xuyên cố xem nhẹ sự phân biệt chủng tộc và oán hận đã sôi sục dưới bề mặt không gian mạng. Nhưng vòng lặp thông tin đã tan vỡ. Trên Facebook, những bài viết trong nền báo chí truyền thống, dựa trên thực tế, trông giống hệt như bài viết của truyền thông alt-right đầy thuyết âm mưu. Những người phát ngôn cho những điều không thể nói ra nay tiếp cận được một lượng thính giả lớn. Đây là cái vạc dầu, với rất nhiều từ ngữ kỳ thị phụ nữ, đã giúp hạ thấp và tiêu diệt Clinton. Báo chí alt-right là nơi cung cấp những lời dối trá, tuyên truyền, và thuyết âm mưu không ngừng mà Trump dùng làm nhiên liệu cho chiến dịch của mình. Steve Bannon, một nhân vật chủ chốt của Breibart, là tuyên truyền viên và nhà quản lý chiến dịch của ông.
It is all a dismal picture. Late last night, as the results were coming in from the last states, a friend called me full of sadness, full of anxiety about conflict, about war. Why not leave the country? But despair is no answer. To combat authoritarianism, to call out lies, to struggle honorably and fiercely in the name of American ideals—that is what is left to do. That is all there is to do.	Đó tất cả là một bức tranh ảm đạm. Cuối đêm qua, khi kết quả về từ những bang cuối cùng, một người bạn gọi cho tôi đầy buồn bã, đầy lo lắng về xung đột, về chiến tranh. Sao không rời bỏ đất nước này? Nhưng tuyệt vọng không phải là câu trả lời. Chống chủ nghĩa chuyên chế, vạch trần những lời dối trá, đấu tranh một cách tự hào và gay gắt nhân danh những lý tưởng Mỹ—đó là những gì còn lại để làm. Đó là tất cả những gì còn tồn tại để làm.
	David Remnick là tổng biên tập tạp chí The New Yorker từ năm 1998.
	Translated by Nguyễn Huy Hoàng
http://www.newyorker.com/news/news-desk/an-american-tragedy-donald-trump