Thư ngỏ của GS Phạm Duy Hiển gửi Thủ tướng Naoto Kan An Open Letter From Frof. Pham Duy Hien to Prime Minister Naoto Kan

Thư ngỏ của GS Phạm Duy Hiển gửi Thủ tướng Naoto Kan	An Open Letter From Frof. Pham Duy Hien to Prime Minister Naoto Kan
Kính thưa Ngài Thủ tướng Naoto Kan, Tròn 100 năm trước, lần đầu tiên con người đã nhìn thấy những cấu trúc rất bé nằm sâu trong lòng vật chất gọi là hạt nhân nguyên tử. Ba mươi năm sau đó, một cơ cấu lò phản ứng ra đời chứng minh nguồn năng lượng vĩ đại trong cấu trúc ấy có thể khai thác và chế ngự được. Nhưng chưa đầy bốn năm sau, có trong tay thành quả lao động của hàng trăm nhà khoa học quy tụ quanh dự án Manhattan, quân đội Mỹ đã mang hai quả bom nguyên tử dội xuống Hiroshima và Nagasaki, chẳng phải để buộc nước Nhật của Ngài nhanh chóng đầu hàng, mà cốt phô trương sức hủy diệt bằng nguyên tử trong thời hậu chiến. Những nhà khoa học tài ba thai nghén ra hai quả bom ấy đã bất lực không ngăn được nhà cầm quyền gây ra thảm họa trên đất Nhật. Cũng chính từ đó, người dân khắp nơi mới biết đến hạt nhân nguyên tử và đồng nghĩa nó với bom nguyên tử gây tang thương bất hạnh cho con người. Thật là oan!	Your Excellency Prime Minister Naoto Kan, One hundred years ago, mankind for the first time saw tiny structures deep inside matter called atomic nuclei. Thirty years later, a nuclear reactor was invented to demonstrate that immense energy in these tiny structures could be conquered and exploited. But in less than four years, as a result of hard work done by hundreds of scientists involved in the Manhattan Project, two atomic bombs were created, which the U.S. military dropped on Hiroshima and Nagasaki not to force Japan’s surrender but to show the post-war destructive power of their nuclear weapons. The many talented scientists who conceived the two bombs were too powerless to stop the government from causing disasters to Japan. Since then, people around the world have associated atomic energy with the atomic bombs, which once caused tragic and miserable destruction to mankind. How unfortunate!
Điện hạt nhân (ĐHN) xuất hiện vào thập kỷ năm mươi sau chiến tranh đã giải tỏa nổi oan này. Một không khí lạc quan dâng trào khiến rất ít ai trong giới khoa học lúc ấy (trong đó có người viết lá thư này) nghĩ rằng một ngày nào đó ĐHN lại sẽ mang bất hạnh đến cho con người. Song chính thói chủ quan và tự tin quá độ ấy đã dẫn đến tai nạn ở Three Mile Island, và nhất là ở Tchernobyl. Chưa lên đến cao trào, ĐHN đã phải thoái trào. Suốt hơn ba thập kỷ, nước Mỹ không xây thêm một nhà máy nào.	After the war, Nuclear power (NP) appeared in the 50’s vindicated itself of this misconception. A positive atmosphere overwhelmed scientists at that time (including the writer of this letter), and only few thought that one day nuclear power would again bring sufferings to mankind. It was our subjective thinking and overconfidence that led to the accident at the Three Mile Island, and a more serious one in Tchernobyl. Nuclear power was, therefore, in decline before reaching its peak. For more than three decades, the U.S. had not built a single nuclear power plant.
Trong bối cảnh ấy tôi hết sức khâm phục người Nhật. Dù đã chịu tang thương từ hai quả bom nguyên tử, lại bị vành đai địa chấn bám sát bờ biển phía đông, đa số người Nhật vẫn chấp nhận rủi ro để có ĐHN bảo đảm an ninh cho cỗ xe kinh tế nước mình. Một chương trình khoa học công nghệ ĐHN đồ sộ và tốn kém nhất được triển khai trong nhiều thập kỷ. Tôi nghĩ rằng người Nhật chấp nhận ĐHN không phải vì tin mọi thứ đều hoàn hảo như các tập đoàn năng lượng thường huênh hoang. Trên hết, họ tin vào thực lực công nghệ tiên tiến của Nhật Bản có thể giảm thiểu tối đa rủi ro xảy ra sự cố, và nếu xảy ra, sẽ hạn chế tối đa tác hại của chúng.	In this context, I have been very impressed by the Japanese people. Despite your tragic sufferings from the two atomic bombs and despite the seismic belt close to the east coast, most Japanese people are willing to risk nuclear power in order to secure energy for the country’s economic growth. A comprehensive and expensive program to develop nuclear power technology has been deployed for several decades. I think the Japanese people accepted nuclear power not because they believed everything is perfectly safe as the power industry groups often boast about. But above all, they have always believed that Japan’s advanced technology could limit the risk; and if, accidents do occur, their harmful effects will be minimized.
Đây là niềm tin vào đội ngũ khoa học hạt nhân đầy truyền thống của Nhật, bắt đầu từ H. Yukawa và Y. Nishina, hai nhà bác học đã từng để lại những phát minh lớn về vật lý hạt nhân ngay từ trước thế chiến II. Các thế hệ tiếp theo cũng vậy, Nhật Bản luôn có đội ngũ hạt nhân hùng hậu, những viện nghiên cứu ở tuyến đầu thế giới.	They have faith in Japan’s nuclear technology and their experts, who inherit great Japanese legacy starting with H. Yukawa and Y. Nishina, whose great inventions in nuclear physics were made even before the World War II. The next generations have been very successful, too. Japan always has a great nuclear resources and experts working in world-leading research institutes.
Nhưng - kính thưa Thủ tướng - một lần nữa thảm họa hạt nhân lại tìm đến người Nhật. Một giờ sau cơn động đất và sóng thần tàn phá tan hoang vùng Đông Bắc, khi biết tin mất điện tại nhà máy Fukushima, Ngài đã thốt lên: “Đây mới thực sự là hiểm họa”. Tờ mờ sáng hôm sau Ngài bay đến tận hiện trường, chui vào boong-ke có tường bê tông cản xạ, tranh cãi với TEPCO và thúc giục họ mở van thoát khí phóng xạ ra ngoài. Những ngày sau đó, xuất hiện trước truyền hình với vẻ mặt thấm mệt bởi sức nặng đè lên vai, Ngài cúi rạp trước quốc kỳ và trước cử tọa để nhận lỗi. Có một lúc nào đó, tôi đã đọc được suy tư trên nét mặt Ngài: vì đâu ra nông nỗi này?	But, dear Prime Minister, nuclear disaster again found its way to the Japanese. One hour after the earthquake and the tsunami devastated northeast Japan, when hearing power failure from Fukushima plant, you exclaimed: "Here is the real danger." Early the next day, you flew to the site, entering the radiation-proof bunker, to urge TEPCO to carry out the best measures to cope with the accidents. During the following days on TV, you looked tired by the national burdens set on your shoulders. I saw you bowed before Japan’s national flag and people to express your sorrows. Somehow, I read a reflection on your face: Where does it all come from?
Nhưng nỗi đau này đâu phải chỉ riêng Ngài. Giờ đây, khi Fukushima tròn một trăm ngày, mọi chuyện đã sáng tỏ để rút ra bài học cho ĐHN bước tiếp khi khoa học hạt nhân đã tròn một trăm tuổi. Chế ngự năng lượng hạt nhân đã và sẽ không bao giờ là việc dễ dàng. Diễn biến ở Fukushima đã không đến mức tồi tệ nếu cả hệ thống ĐHN Nhật Bản không chìm đắm trong bản giao hưởng “mọi thứ đều hoàn hảo” do các tập đoàn năng lượng dàn dựng. Những tiếng nói chân chính đều bị xem là tiếng đàn lạc điệu. Đội ngũ khoa học tài ba của nước Nhật đã không được phát huy để ngăn chặn tai họa và xử lý các tình huống đã xảy ra. Nhà khoa học Nhật Y. Yamaguchi đã nhận xét chí lý: “động đất và sóng thần chỉ châm ngòi, chính nước Nhật mới tạo điều kiện để thảm họa xảy ra như thế”. Bài học lớn nhất rút ra từ Fukushima là con người, chứ không phải máy móc tối tân, mới chính là nhân tố quyết định bảo đảm an toàn ĐHN.	But the sorrow is not just yours. Now, one hundred days of Fukushima accident, things are clear enough for us to draw lessons for the next step of nuclear power development, when nuclear science celebrates its centennial birthday. Harnessing nuclear energy will never be an easy thing to do. The situations in Fukushima would not have been so bad if Japan's nuclear power system had not been immersed in the symphony "Everything’s perfect" orchestrated by the country’s power groups. The true voices were considered as out of tune. Talented scientists in Japan were not consulted in disaster preventions and solutions. Japanese scientist Y. Yamaguchi has his famous comment: "The earthquake and tsunami were only the triggers, Japan itself created conditions for such a catastrophic event to happen." The biggest lesson learned from Fukushima is that human beings, rather than modern machinery, are the decisive factors to ensure nuclear safety.
Giờ đây, khi quá nhiều vụ việc tiêu cực, mờ ám, của những nhóm lợi ích lũng đoạn các cơ quan nhà nước được phanh phui trong nỗi tuyệt vọng mà hàng triệu con người đang nếm trải thì đại đa số người Nhật phải nói không với ĐHN. Chính vì dân mất lòng tin nên mới đây tại Pháp, Ngài đã tuyên bố đình chỉ chương trình xây hàng chục lò phản ứng mới, thay vào đó là phát triển năng lượng tái tạo. Một khi nước Nhật cam kết thúc đẩy năng lượng tái tạo, thì đây sẽ là bước ngoặt đáng mừng cho cả thế giới. Tôi chờ xem liệu đây phải chăng là chính sách nhất quán chính thức của chính phủ Nhật trong tương lai?	Now, with so much of negative, suspicious manipulation of special interest groups cornering state agencies has been uncovered, resulting in despair that millions of Japanese people are experiencing, the majority of Japanese people have to say no to nuclear power. As people have lost their confidence, recently in France, you announced to suspend the program to build dozens of new reactors. Instead, renewable energy development has taken its place. Once Japan is committed to promoting renewable energy, it will be a remarkable milestone for the world. I am waiting to see whether this will be a consistent official energy policy of Japan’s government in the future.
Kính thưa Thủ tướng, Thảm họa Fukushima xảy ra đúng vào lúc Việt Nam vừa mới khởi động dự án ĐHN. Dự án này đã từng nằm trong chương trình nghị sự khi Ngài công du sang Việt Nam hồi cuối năm ngoái. Dự án đồ sộ này đã được chính các tập đoàn năng lượng Nhật tham gia tư vấn và cổ vũ nó trong suốt mười năm qua. Họ cũng đã hào phóng tạo điều kiện cho nhiều người Việt Nam sang tham quan ĐHN ở Nhật để từ đó du nhập về nước bản giao hưởng mọi chuyện đều rất hoàn hảo. Nhưng đất nước chúng tôi đâu có mấy người biết công nghệ ĐHN để có thể khởi động một chương trình đồ số xây hàng chục lò phản ứng từ 2020 đến 2030?	Dear Prime Minister, Fukushima disaster occurred at a time when Vietnam had just launched nuclear power projects. These projects were already in the agenda when you traveled to Vietnam late last year. These massive projects were consulted and advocated by the Japanese energy groups during the past ten years. They have generously invited many Vietnamese people to visit nuclear power plants in Japan to import the same symphony “Everything’s perfect” into our country. But our country lacks personnel who master nuclear power technology to launch such an ambitious program of constructing dozens of reactors from 2020 to 2030?
Cho nên tôi thiết nghĩ nên lùi thời hạn khởi công lại khoảng mười năm để nước Nhật giúp chúng tôi đào tạo đội ngũ chuyên gia thành thạo, thúc đẩy các dự án về năng lượng tái tạo, sớm xóa bỏ tình trạng sử dụng điện năng quá lãng phí và rất kém hiệu quả như hiện nay. Việt Nam đang rất thiếu điện, nhưng những nội dung hợp tác này sẽ giúp giải quyết bài toán thiếu điện hiệu quả hơn nhiều, không nhất thiết phải vội vàng khởi công ĐHN khiến người dân phải lo âu sau khi họ đã chứng kiến những thảm cảnh ở Fukushima trong những ngày qua. Rất mong Ngài xem xét. Xin chúc sức khỏe Ngài. Kính thư. Phạm Duy Hiển - GS chuyên ngành hạt nhân	Therefore, I think it is better to delay the projects over ten years so that Japan can have time to help Vietnam in training and forming teams of proficient professionals, who will promote renewable energy projects and eliminate current wasteful and inefficient use of energy. Vietnam needs electricity, and these kinds of cooperations will help solve the shortage of electricity more efficiently. The public has great concern for what they have witnessed from Fukushima in recent days. It is unnecessary to rush to nuclear power. I look forward to your consideration. I wish you good health. Sincerely yours. Pham Duy Hien, Prof. of Nuclear Science
	translated by hoanglan