How to topple a dictator Làm thế nào lật đổ nhà độc tài

How to topple a dictator	Làm thế nào lật đổ nhà độc tài
Srdja Popovic:	Srdja Popovic
Good afternoon. I am proud to be here at TEDxKrakow. I'll try to speak a little bit today about a phenomenon which can and is actually changing the world, and whose name is people power. I'll start with the anecdote, or for those of you who are Monty Python lovers, a Monty Python type of sketch. Here it is. It is December 15, 2010. Somebody gives you a bet.	Chào các bạn, tôi hãnh diện có mặt ở đây ở TEDxKrakow này, nơi hôm nay tôi sẽ cố gắng nói sơ qua về một hiện tượng mà có thể thay đổi thế giới, và thực sự đang thay đổi thế giới. Hiện tượng ấy có tên Sức mạnh Nhân dân (People Power). Tôi sẽ mở đầu bằng một câu chuyện... Câu chuyện như sau. Hôm ấy là ngày 15 tháng Mười Hai, 2010. Có người đề nghị với ta như thế này:
You will look at a crystal ball and you will see the future. The future will be accurate. But you need to share it with the world. Okay? Curiosity killed the cat. You take the bet. You look at the crystal ball. One hour later, you are sitting in a building on the national TV in a talkshow, and you tell the story. "Before the end of 2011, Ben Ali and Mubarak and Gaddafi will be down and prosecuted. Saleh of Yemen and Assad of Syria would be either challenged or already on their knees. Osama bin Laden will be dead, and Ratko Mladic will be in the Hague."	Ta sẽ nhìn vào quả cầu pha lê, và ta sẽ thấy được tương lai; tương lai sẽ chính xác. Nhưng ta cần cho thế giới biết trước tương lai ấy. Đồng ý, dù tò mò quá chỉ thiệt thân, ta chấp nhận đề nghị ấy. Ta nhìn vào quả cầu pha lê. Một giờ sau, ta ngồi ở tòa nhà truyền hình quốc gia, trong một chương trình đông khách, và ta nói về tương lai như sau: "Vào cuối năm 2011, Ben Ali và Mubarak và Gadhafi sẽ bị lật đổ, và bị xét xử. Saleh ở Yemen và Assad ở Syria hoặc là sẽ bị chống đối hoặc là sẽ bị khuất phục. Osama bin Laden chết, còn Ratko Mladic sẽ bị xử ở tòa án quốc tế Hague."
Now, the anchor watches you with a strange gaze on his face, and then on the top of it you add, "And thousands of the young people from Athens, Madrid and New York will demonstrate for social justice, claiming that they are inspired with Arabs." Next thing you know, two guys in white appear. They give you the strange t-shirt, take you to the nearest mental institution.	Bấy giờ người dẫn chương trình nhìn ta chăm chăm với khuôn mặt và ánh mắt lộ vẻ kinh ngạc. Và rồi, thêm vào đó, ta nói tiếp: "...và hàng ngàn người trẻ ở Athens, Madrid và New York sẽ biểu tình đòi công bằng xã hội và tuyên bố những người Ả Rập đã khích lệ họ xuống đường." Bỗng bất chợt hai người mặc áo choàng trắng xuất hiện, bắt ta mặc áo phông kỳ lạ, giải ta đến nhà thương điên gần nhất.
So I would like to speak a little bit about the phenomenon which is behind what already seems to be the very bad year for bad guys, and this phenomenon is called people power.	Cho nên tôi muốn nói sơ qua về hiện tượng đằng sau năm đã rất xấu cho những kẻ xấu xa. Hiện tượng này có tên là Sức mạnh Nhân dân.
Well, people power has been there for a while. It helped Gandhi kick the Brits from India. It helped Martin Luther King win a historic racial struggle. It helped local Lech Walesa to kick out one million Soviet troops from Poland and beginning the end of the Soviet Union as we know it.	Thật ra, Sức mạnh Nhân dân, đã tồn tại từ lâu. Sức mạnh ấy đã giúp Gandhi đã đuổi người Anh ra khỏi Ấn Độ, sức mạnh ấy đã giúp Martin Luther King trong cuộc đấu tranh chủng tộc lịch sử. Sức mạnh ấy cũng giúp một người địa phương ở đây, Lech Walesa, đã đuổi được một triệu lính Xô Viết ra khỏi Ba Lan, để từ đấy Liên Xô như chúng biết không còn tồn tại.
So what's new in it? What seems to be very new, which is the idea I would like to share with you today, that there is a set of rules and skills which can be learned and taught in order to perform successful nonviolent struggle. If this is true, we can help these movements.	Vậy sức mạnh ấy ngày nay có gì mới? Điều hình như rất mới, chính là điều tôi muốn chia xẻ với các bạn hôm nay, đó là một loạt những nguyên tắc và kỹ năng mà ta có thể học và dạy để thực hiện thành công cuộc đấu tranh bất bạo động. Nếu điều này đúng, chúng ta có thể giúp đỡ những phong trào này.
Well, first one, analytic skills. I'll try where it all started in the Middle East, and for so many years we were living with completely the wrong perception of the Middle East. It was looking like the frozen region, literally a refrigerator, and there are only two types of meals there: steak, which stands for a Mubarak, Ben Ali-type of military police dictatorship, or a potato, which stands for Tehran types of theocracies. And everybody was amazed when the refrigerator opened and millions of young, mainly secular people step out to do the change. Guess what? They didn't watch the demographics. What is the average age of Egyptians? 24. How long was Mubarak in power? 31. So this system: just obsolete. They expired, and young people of the Arab World have awakened one morning and understood that power lies in their hands. The rest is the year in front of us. And guess what? The same Generation Epsilon with their rules, with their tools, with their games and with their language, which sounds a little bit strange to me. I am 38 now. And can you look at the age of the people on the streets of Europe? It seems that Generation Epsilon is coming.	Trước hết, kỹ năng đầu tiên-kỹ năng phân tích. Tôi sẽ thử phân tích Trung Đông nơi các phong trào này đều xuất phát. Trong suốt nhiều năm trời, chúng ta đều sống với một nhận thức hoàn toàn sai lầm về Trung Đông. Trung Đông trông giống như vùng bị đóng băng. Đúng ra là một tủ lạnh. Trong tủ lạnh ấy trước đây chỉ có hai món. Bò bít tết, tượng trưng cho chế độ độc tài cảnh sát và quân đội kiểu Mubarak-Ben Ali. Hay khoai tây, tượng trưng cho độc tài thần quyền kiểu Tehran. Nhưng mọi người kinh ngạc khi tủ lạnh bật mở ra: hàng triệu những người trẻ tuổi, hầu hết thế tục, bước ra để thực hiện thay đổi. Hãy đoán thử xem- họ không theo dõi thống kê về dân số. Tuổi trung bình của người Ai Cập là bao nhiêu? 24. Còn Mubarak nắm quyền lực bao nhiêu năm? 31. Như vậy, chế độ này đã quá lỗi thời, đã hết đát. Còn người trẻ trên khắp thế giới một sáng mai thức dậy hiểu ra rằng quyền lực nằm trong tay mình. Và những gì còn lại là năm trước mặt chúng ta. Và các bạn hãy đoán thử? Vẫn Thế hệ Y(1), với các nguyên tắc, cộng cụ, trò chơi, và ngôn ngữ mà hơi xa lạ với tôi. Tôi hiện nay 38 tuổi... Và hãy thử nhìn tuổi của người dân trên đường phố Châu Âu? Ơ đấy hình như là thời của Thế hệ Y.
Now let me set another example. I'm meeting different people throughout the world, and they are, you know, academics and professors and doctors, and they will always talk conditions. They will say, "People power will work only if the regime is not too oppressive." They will say, "People power will work if the annual income of the country is between X and Z." They will say, "People power will work only if there is a foreign pressure." They will say, "People power will work only if there is no oil." And, I mean, there is a set of conditions.	Bây giờ, tôi nói đến trường hợp khác. Tôi có dịp gặp gỡ nhiều người khác nhau trên thế giới; và như các bạn biết, họ là các viện sĩ và giáo sư, và bác sĩ. Và họ đều luôn luôn nói về điều kiện này điều kiện nọ. Họ sẽ nói: "Sức mạnh Nhân dân chỉ thành công nếu chế độ không trấn áp quá mức." Họ sẽ nói: "Sức mạnh Nhân dân thành công, nếu thu nhập hằng năm của quốc gia là giữa X và Z." Họ sẽ nói: "Sức mạnh Nhân dân chỉ thành công nếu có áp lực nước ngoài." Họ sẽ nói: "Sức mạnh Nhân dân chỉ thành công nếu không có dầu hỏa." Ở đây, tôi muốn nói rằng, điều kiện thì rất nhiều.
Well, the news here is that your skills [that you] bring in the conflict seem to be more important than the conditions, namely skills of unity, planning, and maintaining nonviolent discipline.	Tuy nhiên, thông tin mới ở đây là trong cuộc đấu tranh kỹ năng dường như quan trọng hơn các điều kiện. Cụ thể, kỹ năng đoàn kết, kế hoạch và duy trì sự tuân thủ bất bạo động.
Let me give you the example. I am coming from a country called Serbia. It took us 10 years to unite 18 opposition party leaders, with their big egos, behind one single candidate against Balkan dictator Slobodan Milosevic. Guess what? That was the day of his defeat. You look at the Egyptians, they fire on Tahrir Square, they get rid of their individual symbols. They appear on the street only with the flag of Egypt. I will give you a counter-example. You see nine presidential candidates running against Lukashenko. You will know the outcome. So unity is a big thing, and this can be achieved. Same with planning. Somebody has lied to you about the successful and spontaneous nonviolent revolution? That thing doesn't exist in the world. Whenever you see young people in front of the road trying to fraternize with the police or military, somebody was thinking about it before.	Để tôi kể cho các bạn một trường hợp. Tôi đến từ quốc gia tên Serbia. Chúng tôi phải mất mười năm mới đoàn kết được các nhà lãnh đạo của 18 đảng đối lập, mà người nào cũng có cái tôi lớn, đằng sau một ứng cử viên duy nhất ra tranh cử với Slobodan Milosevich. Các bạn hãy đoán xem chuyện gì xảy ra? Ngày họ đoàn kết là ngày thất bại của nhà độc tài. Ta nhìn sang những người Ai Cập, họ đấu tranh trên Quảng trường Tahrir, họ dẹp bỏ hết những biểu tượng cá nhân riêng tư, để họ xuất hiện chung trên đường phố với chỉ lá cờ Ai Cập. Tôi sẽ nêu ra ví dụ ngược hẳn lại. Ta đã thấy chín ứng cử viên tổng thống ra tranh cử với Lukashenko. Kết quả thế nào thì ai cũng biết. Cho nên đoàn kết là điều rất quan trọng. Và ta có thể đạt được sự đoàn kết chung ấy. Tương tự với việc kế hoạch. Ai nói cách mạng bất bạo động thành công tức thì là kẻ nói láo. Chuyện như thế trên thế giới chẳng bao giờ có. Bất kỳ khi nào ta thấy những người trẻ tuổi ở trên hàng đầu cố gắng thân thiện như thể anh chị em với cảnh sát hay quân đội, thì người nào đấy đã suy nghĩ trước điều đó.
Now, at the end, nonviolent discipline, and this is probably the game-changer. If you maintain nonviolent discipline, you will exclusively win. You have 100,000 people in a nonviolent march, and one idiot or agent provocateur is throwing stones, guess what takes all the cameras? That one guy. One single act of violence can literally destroy your movement.	Bây giờ, cuối cùng, là sự tuân thủ bất bạo động. Đây có lẽ chính là điều then chốt quyết định sự thành bại. Nếu ta duy trì được sự tuân thủ bất bạo động, ta nắm chắc phần thắng. Ta có 100.000 người tuần hành bất bạo động, chợt một kẻ ngu ngốc hay một tên nào đấy trà trộn vào dòng người để khiêu kích bằng cách ném đá. Các bạn hãy đoán chuyện gì xảy ra trước tất cả các máy quay phim. Đó chỉ là một tên. Chỉ một hành động bạo lực thôi cũng đủ có thể tiêu diệt cả phong trào của ta.
Now let me move to another place. It's selection of strategies and tactics. There are certain rules in nonviolent struggle you may follow.	Bây giờ cho phép tôi chuyển sang phần khác. Đó là sự chọn lọc các chiến lược và chiến thuật. Trong cuộc đấu tranh bất bạo động có những nguyên tắc nào đấy ta có thể tuân theo.
First, you start small. Second, you pick the battles you can win. It's only 200 of us in this room. We won't call for the March of Millions. But what if we organize spraying graffiti throughout the night all over Krakow city? The city will know. So we pick the tactics which accommodates to the event, especially this thing we call the small tactics of dispersion. They're very useful in a violent oppression. We are actually witnessing the picture of one of the best tactics ever used. It was on Tahrir Square, where the international community was constantly frightened that the Islamists will overtake the revolution.	Hãy khởi đầu từ những chuyện nhỏ. Thứ hai, ta hãy chọn những trận đánh nào ta có thể thắng. Trong phòng này chỉ có 200 người chúng ta. Tất nhiên, chúng ta sẽ không thể nào kêu gọi cả triệu người tuần hành. Nhưng nếu chúng ta tổ chức được việc vẽ graffiti suốt đêm ở khắp mọi nơi trong thành phố Cracow này. Cả thành phố đều biết. Cho nên, chúng ta chọn những chiến thuật phù hợp với việc làm, nhất là chiến thuật chúng tôi gọi chiến thuật phân tán mỏng này. Những chiến thuật như thế rất hiệu quả trong hoàn cảnh trấn áp khốc liệt. Chúng ta đều thực sự đang chứng kiến hình ảnh của một trong những chiến thuật tuyệt vời nhất từng được xử dụng. Hình ảnh này ở Quảng trường Tahrir, nơi cộng đồng quốc tế luôn luôn rất lo sợ những người Hồi giáo sẽ chiếm đoạt cuộc cách mạng.
Well, they've organized Christians protecting Muslims, who are there praying, Coptic wedding cheered by thousands of Muslims. The world has just changed the picture, but somebody was thinking about this previously.	Điều họ đã tổ chức được... những người Công giáo bảo vệ những người Hồi giáo khi những người Hồi giáo cầu nguyện, một đám cưới ngưòi Công giáo được hàng ngàn người Hồi giáo hoan hô chúc mừng. Thế giới đã vừa thay đổi sau hình ảnh ấy, nhưng người nào đấy đã suy nghĩ trước đó điều này.
So there are so many things you can do instead of getting into one place, shouting and showing off in front of the security forces.	Cho nên có rất nhiều điều ta có thể thực hiện thay vì phải tập trung tại một nơi, la hét và ra vẻ hiên ngang ta đây trước lực lượng an ninh.
Now there is also another very important dynamic, and this is a dynamic normally analytics don't see. This is dynamics between fear and apathy on one side and enthusiasm and humor on another side. So it works like in a video game. You have a fear high, you have status quo. You have enthusiasm higher, you see fear starting to melt. Day two, you see people running towards police instead of from the police. In Egypt, you can tell that something is happening there.	Còn có một động lực khác rất quan trọng. Đây là động lực các chuyên gia thường không thấy. Đó là động lực giữa một bên là sợ hãi và thờ ơ và bên kia là say mê và hài hước. Động lực này hoạt động giống như trong video game vậy. Ta sợ nhiều thì thực trạng vẫn như cũ, còn ta say mê nhiều thì sợ hãi bắt đầu tan biến. Ngày thứ hai, ở Ai Cập ta thấy mọi người chạy ùa tới cảnh sát thay vì chạy tránh xa ra cảnh sát. Ta biết điều gì đó đang diễn ra ở đấy.
And then it's about humor. Humor is such a powerful game-changer, and of course it was very big in Poland. And you know, we were just a small group of crazy students in Serbia when we made this big skit. We put the big petrol barrel with a portrait picture of Mr. President on it in the middle of the Main Street. There was a hole on the top so you could literally come, put a coin in, get a baseball bat, and pow, hit his face. Sounds loud. And within the minutes, we were sitting in a nearby cafe having coffee, and there was a queue of people waiting to do this lovely thing. Well, that's just the beginning of the show. The real show starts when the police appears. What will they do? Arrest us? We are nowhere to be seen. We are three blocks away observing it from our espresso bar. Arrest the shoppers with kids? Doesn't make sense. Of course, you could bet they have done the most stupid thing: They arrested the barrel. And now the picture of the smashed face on the barrel with the policeman dragging them to the police car, that was the best day for the photographers from newspapers that they ever will have.	Rồi về hài hước. Hài hước là một điều rất then chốt quyết định sự thành bại, và tất nhiên hài hước đóng vai trò rất lớn ở Ba Lan. Như các bạn biết, chúng tôi chỉ là một nhóm sinh viên cuồng nhiệt ở Serbia khi chúng tôi thực hiện trò nghịch ghê gớm này. Chúng tôi đặt thùng dầu lớn có chân dung của tổng thống dán trên thùng ngay giữa đường phố chính. Trên đầu thùng có cái lỗ. Ta có thể bước đến, bỏ đồng xu vào lỗ, nhặt lấy cây bóng chày, và đập mạnh vào mặt y. Đập như thế tiếng vang rất to. Còn chúng tôi ngồi nhâm nhi cà phê trong quán cà phê gần đấy, và chỉ độ vài phút sau đã có nhiều người xếp hàng chờ đến phiên mình đập cho sướng tay. Nhưng đó chỉ là màn đầu. Tấn hài kịch thật sự bắt đầu khi cảnh sát xuất hiện. (Cười) "Họ làm gì được nào?" Bắt chúng tôi ư? Chả thấy ai đâu mà bắt. Từ quầy cà phê cách đó khoảng ba khu phố chúng tôi quan sát mọi sự. Bắt giam khách qua đường có con nít ư? Tất nhiên là chẳng hợp lý. Cảnh sát lại làm điều ngu ngốc nhất. Họ bắt giam cái thùng! Bấy giờ khuôn mặt trên thùng đã bị đánh tả tơi, cảnh sát chỉ còn cách kéo lê thùng lên xe. Ngày ấy là ngày huy hoàng nhất cho những người chụp hình cho các báo.
So, I mean, these are the things you can do, and you can always use the humor. There is also one big thing about the humor: It really hurts, because these guys really are taking themselves too seriously. When you start to mock them, it hurts.	Điều tôi muốn nói ở đây là ta có thể làm được nhiều việc, và ta có thể luôn luôn xử dụng hài hước. Còn có một điều quan trọng khác về hài hước. Hài hước làm cho kẻ bị chế giễu đau đớn. Vì những kẻ này vốn coi mình là rất quan trọng. Vì vậy khi ta bắt đầu chế giễu họ, họ cảm thấy đau đớn.
Now, everybody is talking about His Majesty, the Internet, and it is also a very useful skill, but don't rush to label things like Facebook Revolution, Twitter Revolution. Don't mix tools with the substance. It is true that the Internet and new media are very useful in making things faster and cheaper. They make it also a bit safer for the participants because they give the part of anonymity.	Hiện nay, mọi người đang nói về Hoàng đế của mình, tức Internet, và nó là một kỹ năng rất ích lợi. Nhưng đừng vội vàng dán nhãn hiệu "Cách mạng Facebook", "Cách mạng Twitter" lên mọi sự. Đừng lầm lẫn giữa công cụ và thực chất. Đúng là Internet và các phương tiện truyền thông mới rất ích lợi vì khiến thông tin truyền nhanh hơn và rẻ hơn. Đồng thời internet làm cho những người tham gia cảm thấy an toàn hơn một chút vì nó che dấu phần nào danh tính họ.
We are watching the great example of something else the Internet can do. It can put the price tag of state-sponsored violence over nonviolent protesters. This is a famous group, We are all Khaled Said, made by Wael Ghonim in Egypt and his friend. This is the mutilated face of the guy who was beaten by the police. This is how he became the public, and this is what probably became the straw which broke the camel's back.	Chúng ta đang nhìn thấy một ích lợi lớn lao khác mà Internet có thể làm được. Nó có thể dán cái giá của bạo lực do nhà nước bảo trợ đối với những người phản kháng bất bạo động. Đây là trường hợp nhóm nổi tiếng "Tất cả chúng ta là Khaled Said", do Wael Ghonim và các bạn anh ở Ai Cập lập ra. Đây là khuôn mặt bị biến dạng của người bị cảnh sát đánh chết. Do đấy mọi người đều biết đến anh nhưng đây có lẽ cũng trở thành cọng rơm cuối cùng làm gãy lưng con lạc đà.
But here is also the bad news. The nonviolent struggle is won in the real world, in the streets. You will never change your society towards democracy or economics if you sit down and click. There are risks to be taken and there are living people who are winning the struggle.	Tuy nhiên tin xấu cũng ở đây. Cuộc đấu tranh bất bạo động chiến thắng trong thế giới thực, trên đường phố. Ta sẽ không bao giờ thay đổi xã hội theo chiều hướng dân chủ hay thay đổi kinh tế nếu ta cứ ngồi nhà gõ phím. Có nhiều rủi ro chúng ta phải chấp nhận, và chỉ có những người đang sống mới giành được thắng lợi trong cuộc đấu tranh này.
Well, million dollar question: What will happen in the Arab World? And though young people from the Arab World were pretty successful in bringing down three dictators, shaking the region, kind of persuading clever kings from Jordan and Morocco doing substantial reforms, it is yet to be seen what will be the outcome, whether the Egyptians and Tunisians will make it through the transition or this will end in bloody ethnic and religious conflict, whether the Syrians will maintain nonviolent discipline, faced with the brutal daily violence which kills thousands already, or they will slip into violent struggle and make ugly civil war. Will these revolutions be whole like through the transitions to democracy or be overtaken by military or extremists of all kinds? We cannot tell.	Còn đây là câu hỏi đáng giá ngàn vàng. Điều gì sẽ diễn ra trong thế giới Ả Rập? Tuy những người trẻ tuổi trong thế giới Ả Rập đã khá thành công trong việc lật đổ được ba nhà độc tài, làm rung chuyển cả khu vực, và về mức độ nào đấy đã thuyết phục các vị vua thức thời ở Jordan và Morocco thực hiện những cải cách căn bản, nhưng vẫn còn sớm để thấy kết quả sẽ như thế nào. Liệu những người Ai Cập và Tunisia sẽ thành công trong thời gian thay đổi chính trị, hay rốt cuộc sẽ chìm đắm trong cuộc xung đột đẫm máu về tôn giáo và sắc tộc, liệu những người Syria còn duy trì được sự tuân thủ bất bạo động một khi hàng ngày phải đối mặt với bạo lực tàn bạo đã sát hại cả hàng ngàn người, hay sẽ rơi vào cuộc đấu tranh bạo lực rồi biến thành cuộc nội chiến xấu xa. Những cuộc cách mạng này sẽ tiếp tục suốt trong thời gian thay đổi chính trị và dân chủ hay bị quân đội và những kẻ quá khích đủ loại chiếm đoạt? Chúng ta không thể nói được.
Same works for the Western sector, where you can see all of these excited young people protesting around the world, occupying this, occupying that. Are they going to become the world wave? Are they going to find their skills, their enthusiasm, and their strategy to find what they really want and push for the reform, or will they just stay complaining about the endless list of the things they hate? This is the difference between two towns.	Những điều trên cũng đúng cho khu vực Phương tây, nơi ta có thể thấy tất cả những người trẻ tuổi đầy phấn khích biểu tình trên toàn thế giới, chiếm nơi này chiếm nơi nọ. Liệu họ sẽ trở thành làn sóng toàn cầu? Liệu họ sẽ tìm được kỹ năng, niềm say mê, và chiến lược của họ để tìm ra được điều họ thật sự muốn và đẩy mạnh cải cách, hay họ sẽ cứ tiếp tục than phiền mãi dựa trên bảng liệt kê vô tận về những điều họ ghét? Đây là sự khác biệt giữa hai con đường.
Now, what [do] the statistics have? My friend's book, Maria Stephan's book, talks a lot about violent and nonviolent struggle, and there are some shocking data. If you look at the last 35 years and different social transitions from dictatorship to democracy, you will see that out of 67 different cases, in 50 of these cases it was nonviolent struggle which was the key power. This is one more reason to look at this phenomenon. This is one more reason to look at the Generation Epsilon, enough for me to give them credit and hope that they will find their skills and their courage to use the nonviolent struggle and thus fix at least a part of the mess our generation is making in this world. Thank you. (Applause)	Còn thống kê cho ta biết gì. Sách của bạn tôi Maria Stephan bàn nhiều về đấu tranh bạo động và bất bạo động; và có vài số liệu đáng kinh ngạc. Nếu ta nghiên cứu các cuộc thay đổi xã hội khác nhau suốt trong 35 năm vừa qua, từ độc tài đến dân chủ, ta sẽ thấy rằng trong số 67 trường hợp khác nhau, thì trong 50 trường hợp cuộc đấu tranh bất bạo động là sức mạnh thay đổi chủ chốt. Đây là một lý do nữa để nghiên cứu hiện tượng này. Đây là một lý do nữa để nghiên cứu Thế hệ Y. Dù sao cũng đủ cho tôi để thừa nhận công lao của họ, và hy vọng rằng họ sẽ tìm thấy kỹ năng và lòng can đảm để áp dụng cuộc đấu tranh bất bạo động và nhờ thế sửa lại ít nhất phần nào sự hỗn loạn thế hệ chúng ta đang gây ra trên thế giới này.
	Translated by Trần Quốc Việt
	(1) Thế hệ Y là thế hệ sinh sau năm 1980 (chú thích của người dịch).
http://www.ted.com/talks/srdja_popovic_how_to_topple_a_dictator.html